یادداشت؛
جنگل ابر شاهرود گوهری در بین میراث جهانی هیرکانی
لذت سفر: لذت سفر: جنگل ابر، قسمتی از پرونده ثبت جهانی جنگل های هیرکانی است جنگلی واقع در شهرستان شاهرود که یک اکوتون منحصر به فرد به شمار می آید.
خبرگزاری مهر، گروه استان ها - هانی رستگاران*: جنگل ابر، بخشی از پرونده ثبت جهانی جنگل های هیرکانی است که در ۱۴ تیر ماه ۱۳۹۸ در لیست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت. این اثر میراث طبیعی، در فاصله حدود ۵۰ کیلومتری شمال شرقی شهرستان شاهرود، با مساحتی بالغ بر ۲۰ هزار هکتار در زمره خاص ترین جنگل های ایران بحساب می آید.
جنگل های ابر که از شمال روستای ابر شاهرود به شکل پراکنده و انبوه شروع شده است و تا جنگل های متراکم استان گلستان ادامه دارد، نام خود را از وضعیت خاص اقلیمی منطقه گرفته است. به علت شرایط خاص کوه های البرز در این منطقه و همین طور رطوبت بالای مناطق شمالی کشور، در بیشتر اوقات سال، ابرها در ضمن روز چندین بار تا سطح زمین پایین می آیند و باردیگر اوج می گیرند.
ارتفاع زیاد جنگل از سطح دریا، پایین بودن درجه حرارت در فصل گرما و وجود چشمه سارهای فراوان و پوشش جنگلی متنوع از شاخصه های این جنگل است. این جنگل در شهرستان شاهرود، استان سمنان و در نزدیکی روستای ابر واقع شده و تقریبا مرز استان سمنان و استان گلستان است جایی که از ضخامت کوه های البرز کم می شود و ابرهای گرفتار در پس این دیواره از لابه لای دره ها به سوی جنوب سرازیر می شوند؛ به همین خاطر تقریبا از بعدازظهر تا نیمه های شب با سرد شدن هوا چنان می نماید که جنگل به روی ابرها سوار شده است.
اقلیم ابر
این اتفاق منطقه ابر را دگرگون کرده و آب و هوایی متفاوت از سراسر استان سمنان به آن داده است. در عمق جنگل، تپه های پرشیبی وجود دارد که سراسر پوشیده از درختان بلند است. مشهورترین درخت منطقه اورس است. درختی باریشه های بلند که روی زمین می خزد. مناطق ابتدایی جنگل ابر ییلاق چوپانان گلستانی است، اما در عمق جنگل اثری از انسان دیده نمی گردد. اول اینکه قسمتی از جنگل های باستانی هیرکانی است و گیاهان دارویی آن کم نظیر است که در ارتباط با «اکوتن» این ناحیه می شود؛
یعنی مرز میان بند بین دو اکوسیستم منطقه نیمه بیابانی و جنگلی. به صورتی که میتوان در جنگل های این ناحیه درختان سوزنی برگ را در کنار درختان پهن برگ مشاهده کرد که این امر در گونه های جانوری هم تأثیرگذار بوده است. دلیل سوم آنکه به خاطر جغرافیای خاص منطقه که دو منطقه کم ارتفاع و بلند را در کنار هم قرار داده است، شاهد تشکیل اقیانوس ابر در این منطقه هستیم که پدیده کم نظیری در دنیا بحساب می آید.
قدمت جنگل های هیرکانی که جز دوران سوم زمین شناسی هستند از یک سو و وجود ۸۰ گونه گیاهان چوبی به همراه گونه های گیاهی بسیار نادری مانند بلوط، توسکا، نارون، گیلاس وحشی، باران، سرخدار، نمدار و نظایر آن از طرفی، نشان داده است که این اراضی می توانند همچون موزه زنده ای برای جذب توریستهای داخلی و خارجی مورداستفاده قرار بگیرند. بخشی از گردشگران این منطقه، گیاه شناسانی هستند که برای دیدن گونه های نادر گیاهی موجود در جنگل های هیرکانی به ایران می آیند.
اراضی کوهستانی و پوشش سنگی
محدوده جنگلی ابر، مجموعه ای از اراضی کوهستانی با پوشش جنگلی و بعضاً مرتعی است که تحت عنوان حوزه ابر موردمطالعه قرار می گیرد. این محدوده در شمال شهرستان شاهرود در استان سمنان قرارگرفته است. ازنقطه نظر ساختاری محدوده مورد اشاره در زون ساختاری البرز شرقی قرارگرفته است. بر مبنای بررسی تصاویر هوایی و عملیات صحرایی سیزده واحد لیتولوژیک شامل سازندهای سلطان میدان، مبارک و قزل قلعه، خوش ییلاق، رسوبات پرمین، دورود، روته، الیکا، زیارت، شمشک، ولکانیک های دونین، نهشته های پلیوسن به همراه رسوبات جوان کواترنری شناسایی گردیده اند که واحدهای ذکرشده عمدتا در ارتباط با پالئوزوئیک و مساحت کمتری در ارتباط با مزوزوئیک هستند و واحدهای آبرفتی در ارتباط با هولوسن بوده و در این زمان تشکیل شده اند.
بر اساس بررسی های ساختاری به عمل آمده در محدوده حوزه و بخش های اطراف آن گسل ها دارای یک روند غالب می باشند که سازوکار گسل های مورد اشاره راندگی، گسل معکوس پر زاویه و گسل راست لغز است بر مبنای بررسی آماری روند درزها در دو ایستگاه درنظر گرفته شده و سطح واحدهای سنگی در حوزه حاکی از وجود درزهای برشی و کششی در منطقه بوده و روند کوتاه شدگی محلی بر مبنای روند درزها تعیین شد. بر مبنای بررسی های صورت پذیرفته بر روی نمونه های میکروسکوپی و همین طور گزارش های موجود عملکرد هوازدگی فیزیکی شامل اثر یخبندان، عملکرد ریشه گیاهان و تغییرات درجه حرارت در طول شبانه روز بوده و همین طور هوازدگی شیمیایی در سطح واحدهای لیتولوژیک حوزه ها و بخصوص واحد آهکی چشم گیر است.
بررسی های صورت پذیرفته ازنقطه نظر حساسیت به فرسایش واحدهای سنگی حاکی از این امر است که واحدهای سنگی نسبتاً مقاوم به فرسایش؛ و رسوبات مخروط های آبرفتی جوان و واریزه های حساس، رو به فرسایش می باشند. بعد از بررسی سن، بافت و ترکیب سنگ شناسی واحدهای آبرفتی حوزه منشأ رسوبات آبرفتی و عوامل جابجایی آنها موردبررسی قرارگرفته است. بر مبنای بررسی صورت پذیرفته رسوبات آبرفتی در اوایل هولوسن در اثر ریزش های جوی شدید در طول دوره های پر بارش گذشته حاصل شده اند.
گونه های درختی
گونه های درختی، درختچه ای و علفی متنوع و باارزشی در جنگل ابر وجود دارد که هرکدام در زمان مشخصی از فصل رویش، رشد و نمو پیدا می کنند که فهرست تشریحی فلورستیک گونه های گیاهی آن در جدول ذیل ارائه گردیده است. گونه های کمیاب جانوری شامل پلنگ، خرس، گربه جنگلی، چوکا، مرال یا گاو کوهی، انواع خزندگان و انواع پرندگان در این ناحیه زندگی می کنند که با راه اندازی جاده و سپس ویلا سازی پس ازآن زندگی این گونه های جانوری و گیاهی در معرض خطر قرار می گیرد.
ازلحاظ جنگل شناسی، گونه های ارس و سرخدار، از درختان جنگلی غیرقابل قطع مطابق قانون و همین طور بی نظیر در دنیا هستند که در جنگل ابر به چشم می خورد و با برنامه ی راه اندازی جاده ای که مقرر بود شاهرود را به استان گلستان متصل کند و از میانه عرصه این جنگل عبور می کرد، ممکن بود گونه های ۴ هزارساله درخت کمیاب ارس زیر چرخ بولدوزرها و ماشین های راه سازی از بین برود که این خطر هنوز هم تا حدودی پابرجا می باشد.
جنگل ابر از دوره سوم زمین شناسی برجای مانده و دارای درختان سرخدار است که قدمتی ۴ هزارساله دارند. در این جنگل ۵۰۰ هکتار درخت سرخدار به چشم می خورد که به لحاظ وسعت، مشابه چندانی در جهان ندارد. از این درختان اسانسی به نام «تاکسول» به دست می آید که در درمان انواع سرطان ها به کار می آید.
*پژوهشگر میراث فرهنگی و ثبت میراث ملی
منبع: enjoytrip.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب