تخریب بناهای تاریخی اصفهان ، ۴
پایان شکوه قیصریه!
لذت سفر: لذت سفر: اصفهان به چهارسوی دوم بازار قیصریه و ورودی بازار چیت سازها می رسیم، همان جایی که سقف قسمتی از این بازار بدنبال بارش های اخیر باران و برف در اصفهان ریزش پیداکرده است.
سقف این بخش از بازار قیصریه سوراخ شده و همچنان آوار در محل باقی است... ویترین یکی از مغازه داران به علت ریزش آوار روی آن تخریب شده و آثار رطوبت نیز در سقف آشکار است. داربست هایی در محل حادثه وجود دارد که بازاریان می گویند در روز جمعه نصب شده است، اما آنچه پیداست هنوز از عملیات مرمت و بازسازی خبری نیست!
یکی از بازاریان می گوید: اینجا ورودی سرای چیت سازها است که پس از باران و برف اخیر، سقف قسمتی از ورودی آن فرو ریخت، البته پیش از آن هم سقف بازار قیصریه لطمه دیده بود و متأسفانه از جانب میراث فرهنگی هم رسیدگی نمی شد.
او ادامه می دهد: احتمال این زیاد است که سقف سایر بخش های بازار هم ریزش کند. ما انتظار رسیدگی داریم، هرچند که بارها و بارها تذکر داده ایم، ولی تأثیری نداشته است. خدا رحم کرد که ریزش این بخش از سقف در شب رخ داد و بازار تعطیل بود، چون سقف روی ویترین یکی از مغازه دارن ریخت و اگر این حداثه در روز اتفاق می افتاد جان آدم ها هم درخطر بود. البته هرلحظه این احتمال وجود دارد که جان مردم درخطر ریزش باردیگر سقف بازار در قسمت های مختلف آن قرار بگیرد، علاوه بر این که میراث اصفهان هم درخطر جدی است.
یکی دیگر از مغازه دارانِ همان محدوده با ما همراه می شود. او درباره ی این حادثه توضیح می دهد: همین سقف حدود دو یا سه سال است که مدام نم می داد و امسال هم به علت باران و برفی که آمد بازهم بیشتر شد که بازاری ها آنرا ایزوگام کردند، البته قبلاً هم ایزوگام کرده بودند ولی به علت بارندگی های اخیر باردیگر روی آن تکرار کردند.
او می افزاید: پیش از این حادثه و به علت مشکلاتی که سقف داشت بارها به میراث فرهنگی گفته بودیم، که از میراث هم آمدند و گفتند «باشه بررسی می نماییم.» ولی به هیچ عنوان نیامدند؛ تا این که برف اخیر آمد و روی سقف نشست و کم کم داخل پی رفت. اتفاقاً مغازه دارانِ بنده خدا روی ویترین هایشان فیبر گذاشته بودند تا مشکلی ایجاد نشود، اما باران و برفی که آمد موجب شد که سقف نصف شب بریزد و خدا خیلی رحم کرد که در روز نبود چون حتما یکی دو نفر زیر آوار می رفتند.
این مغازه دار می گوید: روز جمعه که تعطیل بود از جانب آتش نشانی و میراث فرهنگی و شهرداری آمدند و سقف ریخته شده را دیدند و داربست زدند، تا ببینیم کی می آیند انجام وظیفه کنند! درحال حاضر فقط داربست زدند. الآن هم نمی دانم که می خواهند فقط همین تکه را تعمیر کنند یا نه، چون مسئله اصلی این است که پشت این سقف تیمچه دال خدجه و یک کاروانسرا وجود دارد که چندین سال است مخروبه شده اند و همین دو ساختمان روی سقف ورودی بازار چیت سازها اثر گذاشته است. البته ما درباره ی این تیمچه و کاروانسرا خیلی به میراث گزارش کردیم، ولی توجهی نمی کردند و می گفتند که درحال حاضر بودجه کم است و ان شاالله بودجه برسد می آییم و تعمیر می کنیم! که نیامدند.
او ادامه می دهد: الآن یک نفر داخل تیمچه دال خدجه کار می کند که اگر او هم نبود اینجا تا حالا هزارباره ریخته بود. بنده خدا روز گذشته که آمد تا سر کارش برود بازهم یک قسمت دیگر از این تیمچه ریخته بود و آوارش پشت در را بسته بود و این بنده خدا نمی توانست به داخل تیمچه وارد شود، برای همین از روی پشت بام کاروانسرای مخروبه سرای چیت سازها به تیمچه دال خدجه وارد شد و پشت درِ آنرا خالی کرد.
این فرد تاکید کرد: مشکلات بازار قیصریه و تیمچه هایش زیاد است، چون این طاق ها به هم وصل است. متأسفانه مسئولین می گویند بازاری ها توجه نکردند! اما بروند پشت بام را ببیند، طاق اینجا را ببیند، اینجا سه لایه ایزوگام شده که بازاری ها انجام داده اند و میراث هیچ کاری نکرده است.
با یکی از بازاریان به داخل تیمچه دال خدجه می رویم. او قسمت های مختلف این سرای مخروبه را به ما نشان داده و با اشاره به یکی از تیرک های چوبی که اتصال بین دیوار تیمچه و سقف ریزش شده ی اخیر را باعث شده است، توضیح می دهد: الآن اگر این چوب را قطع نماییم سقف کامل پایین می آید، تمام نیرویش بر روی همین تیرک چوبی است!
او سپس به سردر تیمچه اشاره کرده و ادامه می دهد: این سردر را می بینید، هفته قبل پایین آمد. این تیمچه طاق شیروانی داشت که چند سال پیش ریزش کرد و جای خالی تیرک های چوبی در دیوار آن مشخص است؛ وقتی ریزش کرد همه اش ریخت.
این فرد اظهار داشت: طاق بازار قیصریه دست همین تیمچه بوده و به مرور روی سقف بازار هم اثر گذاشته و این ریزشی که شما دیدید روی پشت بام بود که ما چند سال آنرا ایزوگام کردیم ولی تأثیری نداشت، چون داخل طاق ترک هایی خورده که این ترک ها باعث شده آب به داخل نفوذ کنده و خشت ها را از بین برد. درحقیقت همه این لطمه ها مربوط به تیمچه دال خدجه است و آب باران و برفِ اخیر، اینجا را شسته و طاقش پایین آمده و حتما تا چند وقت دیگر همه این قسمت های تیمچه که در اتصال به سقف بازار است پایین می آید و به دنبالش طاق بازار هم ریخته می شود. ما با هزینه های خودمان پشت این دیوار را محکم کردیم که دیوار برنگردد، اما یک روز مثل همان طاق که پایین آمد اینجا هم برمی گردد.
او اضافه کرد: یک زمانی آدم های زیادی در تیمچه دال خدجه کار می کردند و کاسبی داشتند، اینجا تولیدی بود و هنوز دار قالی و نخ های آنها دیده می شود اما همه اش ریزش کرده است. این چوب همین سقف را نگه داشته که اگر بشکند مشخص نیست چه اتفاقی برای آن سمت راسته بازار قیصریه خواهد افتاد! ما بارها این مساله را با میراث فرهنگی و استانداری و شهرداری مطرح کرده و نامه نگاری کردیم که بیایید و فکری به حال اینجا بکنید اما نکردند تا این که دو سه روی قبل سقف بازار ریخت و فیلم آن در فضای مجازی منتشر گردید و میراث و شهرداری مجبور شدند که بیایند و داربست بزنند و حتما اگر فیلمی منتشر نمی شد آنها هم نمی آمدند.
این فرد اشاره می کند: یک نکته دیگر این است که چند سال قبلاً از جانب شهرداری جلوی تیمچه دال خدجه پلاکارد زده بودند که شما باید ظرف ۱۵ روز بیایی و اینجا را دست کنی، ولی صاحب این تیمچه آدم کله گنده ای است و وقتی این پلاکارد را دید و فهمید شهرداری زده است به شاگردش گفت «اینو بِکَن بیار پایین» شهرداری هم کاری نداشت و دیگر پیگیری نکرد!
او می گوید: یکی از کارشناسان میراث به من گفت شانسی که بناهای تاریخی اصفهان آورده اند این بوده که در چند سال اخیر برف نیامده بود چون برف روی بنا می نشیند و ۹۰ درصد آن آرام آرام داخل آثار نفوذ می کند درحالی که باران می آید و عبور می کند.
با او به روی پشت بام بازار قیصریه می رویم، درست در جایی که سقف ریزش پیداکرده است. وضعیت پشت بام بازار قیصریه نشان میدهد که سقف آن برخلاف مبانی مرمت، تماماً ایزوگام شده است! از پشت بام، وضعیت اسفناک تیمچه دال خدجه نیز پیداست... یک سو تیمچه و سوی دیگر کاروانسرا قرار دارند که هردو مخروبه اند و سازه سست آنها راسته بازار قیصریه را با تهدید جدی مواجه کرده است!
او قسمتی از سقف رانشانمان می دهد و می گوید: ما الآن روی سقف بازار قیصریه و محلی هستیم که سقفش پایین ریخته. اینجا تَرَک خیلی بزرگی داشت که آب به داخل گنبد بازار نفوذ می کرد. انبار من هم همین جا زیر این سقف بود اما چند سال پیش آنرا خالی کردم چون تَرَک های خیلی بزرگی در آن به وجود آمد. مسئول میراث را به انبارم بردم تا ترک ها ببیند و او هم اظهار داشت که هرآن احتمال ریزش دارد و این طور نیست که تکه تکه جدا شود بلکه یک دفعه پایین می آید. متأسفانه ما چند سال است که درگیر این مسئله هستیم و خیال نکنید که موضوع به پایین آمدن این طاق در این چندروزه محدود می شود، من ۲۷ سال است که در این بازار کار می کنم و بالای ۱۵ سال است که درگیر ایجاد ترک و ریزش سقف هستیم. اینجا دیواربه دیوار میدان نقش جهان است و گردشگران فکر نمی کنند که چنین مسئله ای در بازار وجود داشته باشد!
این مغازه دار از روی پشت بام به تیمچه دال خدجه اشاره کرده و ادامه می دهد: دیوار تیمچه جداشده و اتصالش به بازار فقط بوسیله آن چوب است که اگر بشکند، در آن صورت سقف بازار می ریزد. این تیمچه ۱۲ سال پیش مخروبه شد و بعد یک بنده خدایی امد تا آنرا با قیمت ۵ میلیارد تومان بخرد روبه راهش کند، آن زمان این قیمت خیلی بالایی بود، اما صاحب این تیمچه که وضع مالی خیلی خوبی دارد ۵ میلیارد را قبول نکرد و با دست عدد ۷ را با خریدار نشان داد، یعنی ۷ میلیارد می فروشم که برای همین هم معامله سر نگرفت. جالب این است که مالکش خّیر مدرسه ساز هم هست ولی به میراث فرهنگی خود خیانت کرد و الآن دست وراث هم افتاده است.
او توضیح می دهد: این کاروانسرا هم در کنار تیمچه عامل دیگری برای ریزش سقف بازار است چون هردوی این ساختمان های مخروبه، سقف های بازار را به سمت خرابه ها می کشند، تَرَک های زیادی هم وجود دارد که امیدواریم لطمه به سایر بخش ها سرایت نکند.
این فرد با اشاره به بخشی که اخیراً ریزش پیداکرده است، می افزاید: میراث به ما اظهار داشت که آنرا از پایین درستش می کند، اما مهم تر از همه این تیمچه است که دارد کم کم به راسته بازار قیصریه لطمه می رساند چون تیرک های چوبی روی دیواره ی قیصریه متصل شده و اگر تیمچه دال خدجه و کاروانسرا خراب شود به راسته بازار قیصریه هم لطمه جدی می رساند.
خبرنگار ایسنا پیش از بازدید از محل وقوع حادثه در بازار قیصریه و تیمچه دالخدجه، با علیرضا ایزدی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان تماس گرفت، اما ایشان تلفن خودرا پاسخ نداد! پس از بازدید خبرنگار و عکاس ایسنا از محل نیز، مجدداً خبرنگار ایسنا چندین بار برای دریافت پاسخ های لازم با مدیرکل تماس گرفت که بازهم موفق به ارتباط با او نشد. البته این اولین بار نیست که وی از پاسخ به تلفن خبرنگار ایسنا خودداری می کند.
لازم به ذکر است که سید مهدی موسوی موحد، معاون میراث فرهنگی استان اصفهان نیز بااینکه قبل تر از همکاری با خبرنگار ایسنا در موضوعات مختلف دریغ نکرده بود، اما در این موضوع، او نیز پاسخگوی تلفن نبود!
ضمن این که فریبا خطابخش، مدیر پایگاه جهانی نقش جهان نیز مدتهاست که شماره خبرنگار ایسنا را به علت پرداختن به موضوع مرمت دو گنبد مسجد شیخ لطف الله و مسجد جامع عباسی مسدود کرده است! اما بااین حال ایسنا کوشش کرد تا توسط سایر خبرنگاران این رسانه، دیدگاه فریبا خطابخش درباب ریزش قسمتی از سقف ورودی بازار قیصریه را نیز جویا شود که او به این جمله اکتفا کرد که «با روابط عمومی صحبت کنید!»
اینکه پس از ماجرای مرمت های غیراصولی دو گنبد مسجد شیخ لطف الله و مسجد جامع عباسی و پرداختن رسانه ها به آنها ازجمله پیگیری ایسنا در این خصوص، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان تصمیم گرفته تا برای کوچک ترین تا بزرگ ترین مباحثی که با این اداره ارتباط مستقیم دارد خبرنگاران را به روابط عمومی ارجاع می دهند، رویه ای غیرحرفه ای است که بطور قطع ایسنا در آینده به آن نیز خواهد پرداخت.
برف و تیمچه ی مخروبه/ کوتاهی بازاریان یا مسئولان؟
اما باتوجه به همین موضوع، خبرنگار ایسنا پیش از بازدید از محل ریزش سقف بازار قیصریه در ورودی بازار چیت سازها، با شهرام امیری، مدیرکل روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان تماس گرفت که وی در قسمتی از پاسخ های خود به ایسنا اظهار داشت: ریزش این بخش از سقف بازار قیصریه پس از بارندگی های اخیر(باران و برف) رخ داد؛ ضمن این که در پشت همین مکان تیمچه ای وجود دارد که صاحب آن عمداً درحال تخریب تیمچه است و سبب شده بازار چیت سازها تکیه گاه خودرا از دست بدهد! ضمن این که بازار به همت بازاریان هم نیاز دارد و لازم است پیش از وقوع حادثه، مشکلات موجود را به ما اطلاع دهند تا اقدام نماییم.
او همین طور تاکید کرد: امکان پایش بازار قیصریه باتوجه به ۸ کیلومتر طول و ۸۵۰۰ مغازه به تنهایی از عهده اداره میراث فرهنگی برنمی آید و ما خواهش کردیم که نهادهای مختلف ازجمله شهرداری، شورای بازار و شوراهای تیمچه ها نیز دراین زمینه کمک کنند که درحال حاضر سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان به مسئله ورود پیدا کرده است.
من پیمانکار خصوصی نیستم/ نمی توانیم به موضوع تیمچه ورود کنیم
اما پس از مشاهدات ایسنا از محل ریزش سقف در بازار قیصریه، خبرنگار این رسانه با مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان نیز تماس گرفت. محمدعلی ایزدخواستی دراین باره به ایسنا اظهار داشت: بااینکه متولی این حوزه اداره کل میراث فرهنگی استان است، اما ما هم اکنون روی این قسمت از بازار ورود کرده و پیش از آن هم در بقیه قسمت های بازار کار کرده ایم.
او درباب ورود این سازمان به موضوع مرمت بخشی که در بازار قیصریه گرفتار ریزش شده است، توضیح داد: این مسئله در بودجه ما قرار نداشت و در برنامه امسال ما نبود اما آقای دکتر ایزدی گفتند کار کنید و کارگاه را تجهیز کنید. این نکته باید ذکر شود که متولی بازار قیصریه، سازمان نوسازی بهسازی نیست، با این وجود کارهای بازار را هم انجام می دهد و از همین رو وقتی از ریزش قسمتی از سقف بازار قیصریه باخبر شدیم به آن ورود پیدا کردیم؛ ضمن این که پیش از این حادثه و در سالهای قبل نیز بازار را لطمه سنجی کرده و هشدارهای اولیه را داده بودیم و حالا هم وظیفه مان پاسداری از میراث شهر است.
ایزدخواستی با اشاره به اینکه داربست هایی که در محل وقوع ریزش سقف ورودی بازار چیت سازها در قیصریه قرارگرفته از طرف سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان نصب شده اند، به این پرسش که عملیات مرمت و بازسازی این بخش از چه زمانی آغاز می شود، اشاره کرد: داربست ها روز گذشته نصب گردید و انشا الله از هفته آتی کار می نماییم.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان در پاسخ به چراییِ شروع عملیات مرمت و بازسازی از هفته آتی با وجود شرایط اضطرار آن، اظهار داشت: من پیمانکار خصوصی نیستم که بگویم بچه ها بروید و شروع کنید! وقتی مقرر است پروژه ای صورت گیرد من باید مصوبات قانونی خودرا بگیرم، باید ردیف بودجه ام را شروع کنم، باید قراردهای قانونی خودرا ببندم؛ این ها مسائلی است که قانون جلوی پای من گذاشته و باید تشریفات قانونی را رعایت کنم، اما به علت شرایط اضطرار در این قسمت از بازار که اعلام نمودند احتمال خطر قابل توجهی وجود دارد بنا بر این به بچه ها گفتم پیش از عقد قراردادها عملیات را کم کم شروع کنند چونکه به حفاظت اضطراری نیاز دارد. به این جهت به آن ورود پیدا نماییم تا بعد هم تشریفات قانونی آن بیاید و رعایت شود.
ایزخواستی افزود: اگر من تشریفات قانونی را رعایت نکنم در دفتر نظارتی به فساد محکوم می شود، بطورمثال باید برای اینجا مناقصه ای اجرا شود و من نمی توانم پروژه را بدون تشریفات قانونیِ مناقصه به کسی بسپارم. شروع شدن پروژه منوط به همیین مسئله است تا پس فردا نگویند «این فامیلش بوده و خواسته پول تو جیب این کنه.» من باید تشریفات قانونی را رعایت کنم، باید اعلام رسمی بکنم تا بتوانم برای آن پیمانکار بگیرم، نیروی اجرائی بگیرم و مصالحش را قانوناً خریداری کنم؛ اما به خاطر شرایط اضطراری که این قضیه داشت درحال حاضر به بچه ها گفتم که از موجودیِ سازمان شروع کنند هرچند خیلی محدود است، تا خدای نکرده خطر گسترش پیدا نکند و حداقل مردم بفهمند اینجا فضای کارگاهی است و با مراقبت بیشتری حرکت کنند و هشدارهای اولیه داده شود.
او همین طور در پاسخ به این که آیا سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان به موضوع تیمچه دال خدجه ورود پیدا خواهدنمود یا خیر چونکه درست در پشت بخش تخریب شده ی بازار قیصریه قرار دارد و یکی از عوامل اصلی این ریزش و همین طور تهدیدکننده ی راسته بازار است، توضیح داد: دراین باره نیز با اداره میراث فرهنگی استان صحبت کردیم، اما این اداره باید در درجه اولیه تکلیف قانونی مالکیت این تیمچه را مشخص نماید و وقتی مشخص شد آن وقت ما بررسی می نماییم که بصورت قانونی به حیطه آن ورود پیدا نماییم.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان اضافه کرد: قاعدتاً ما نمی توانیم به موضوع تیمچه ها ورود پیدا نماییم چونکه مالک خصوصی دارند و پس تکلیف این تیمچه باید بصورت قانونی مشخص شود و مالک باید با فشار قانون در امتداد حفاظت و مرمت آن اقدام نماید چونکه اگر سازمان نوسازی و بهسازی فقط بخواهد به تیمچه ها ورود کند هیچ بودجه ای برای کارهای ضروری ترِ خود نخواهد داشت.
ایزدخواستی تاکید کرد: تیمچه ها مالکیت خصوصی دارند، من نمی توانم ملک خانه شما را مرمت کنم، اما اگر قانوناً ملک شما جزو نفایس شهری باشد باید تحت فشار قانونی قرار بگیرید و خودتان از آن حفاظت کنید و اگر نمی توانید حفاظت کنید به عنوان مشارکت به سمت ما بیایید که البته مالکان حاضر به مشارکت نیستند، یعنی حاضر نیستند که قسمتی از ملک خودرا به اسم سازمان نوسازی بهسازی بزنند و سازمان هزینه های آنرا از شهرداری تامین کرده و برای مرمت آن ورود پیدا کند؛ البته می تواند بجای سازمان نوسازی بهسازی، هر نهاد دیگری به موضوع مشارکت ورود کند. درمجموع، رعایت تشریفات قانونی بسیار حائز اهمیت می باشد.
ایسنا آماده انتشار موضع و نظر مدیران اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب