موانع دست وپاگیر در تجارت گوهرسنگ ها:
از نبود آگاهی تا کمبود ابزار
لذت سفر: «قدر زر زرگر شناسد، قدر گوهر گوهری»؛ می گویند قدر و ارزش هر چیزی را خبره و استاد همان کار می داند و این ضرب المثل قدیمی چه زیبا تداعی کننده این مفهوم درباب کار گوهرشناسان و گوهرتراشانی است که این روزها با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم می کنند و شاید کمتر کسی به ارزش واقعی کار آنها پِی برده باشد.
در سایه های آبی با رگه های سبز و فیروزه ای رَنگ می درخشند و چشم هر بیننده ای را خیره و زبان را به تحسین و ستایش وامی دارند. در ردیف هایی منظم در کنار هم صف کشیده اند و با زیبایی غیرقابل وصفی که دارند چشم نوازی می کنند؛ سنگ های درخشنده ای که بااینکه دیدن آنها، هر بیننده ای را به وجد می آورد اما سالهاست که بازار این سنگ های قیمتی رونقی ندارد. از زمانی که سنگ های مصنوعی وارد بازار جواهرات جهان شدند، به سبب ارزش بسیار پایینی که نسبت به گوهرهای طبیعی دارند بیشتر مورد استقبال مردم قرار گرفته اند و بازار این سنگ های باارزش را بی رونق کرده اند.
ورود سنگ های مصنوعی به بازار جواهرات همین طور باعث شده که افراد عادی نتوانند این گوهرهای مصنوعی را از سنگ های طبیعی تشخیص دهند و این مسئله هم زمینه فعالیت جاعلین و کلاهبرداران در این تجارت را فراهم و اعتماد عموم مردم را نسبت به فروشنده ها و مارکتینگ در این عرصه کمتر کرده است.
عدم شناخت مردم زمینه ساز بی رونقی بازار گوهرسنگ ها در شیراز
یک کارشناس گوهرشناسی و گوهر تراشی هم معتقد می باشد عدم شناخت مردم نسبت به گوهرسنگ ها از با اهمیت ترین مشکلات افراد فعال در این حوزه شمرده می شود که سبب شده صنعت گوهرشناسی با وجود برخورداری از تنوع و ظرفیت غنی با مشکلات بسیاری مواجه شود و نتواند در داخل کشور رونق بگیرد.
مهدی غریب زاده در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: گوهرسنگ ها در ایران مغفول مانده اند و آن طور که باید شناخته نشده و مورد توجه قرار نگرفته اند؛ این در حالیست که این سنگ ها از ارزش افزوده بالایی برخوردار می باشند و می توانند ارزآوری قابل توجهی برای کشور داشته باشند.
وی افزود: این سنگ های باارزش بین ۵۰۰ تا هزار درصد ارزش افزوده دارند اما متأسفانه به سبب عدم شناخت و آگاهی مردم از گوهرسنگ ها و وفور فرآورده های مصنوعی یا نگین های فیک و تقلبی در بازار، این صنعت لطمه بسیاری دیده است.
این گوهرشناس با تکیه بر این که دغدغه اصلی ما وجود نگین های تقلبی شبیه نمونه اصلی در بازار است، اظهار داشت: این نگین های تقلبی، وارداتی هستند و هر ماه نزدیک به ۴۰میلیارد تومان گوهر تقلبی وارد شیراز می شود.
وی بیان داشت: بسیار پیش آمده که افراد متخلف و کلاهبردار گوهر مصنوعی یا بدلی را بسیار شبیه به نمونه طبیعیِ ساخته اند تا با جایگزین گوهر طبیعی به فروش برسانند؛ البته بتازگی اقدامات خوبی برای جلوگیری از اینطور تخلفات انجام شده و با صدور شناسنامه برای گوهرسنگ ها قدمهای مؤثری برای حل این مشکل برداشته شده است.
او عنوان کرد: بزرگترین مشکل ما عدم آگاهی بخشی به مردم است؛ این صنعت آن طور که باید بین مردم رواج پیدا نکرده است و فرهنگ سازی دراین زمینه انجام نشده است. اما صدور شناسنامه برای گوهرسنگ ها موجب می شود مردم بتوانند نگین تقلبی را از نگین اصل با شناسنامه تشخیص دهند.
وی در ارتباط با خاصیت های یک کارشناس گوهرشناسی اظهار داشت: فردی که گوهرسنگ ها را مورد شناسایی قرار می دهد باید متخصص باشد یعنی تحصیلات، تخصص و تجربه او مربوط به گوهرشناسی باشد و دوره های تخصصی گوهرشناسی را گذرانده باشد؛ یک کارشناس باید نمونه های زیادی را از نزدیک ببیند تا بتواند عنوان کارشناس گوهرشناس را کسب کند.
غریب زاده اظهار داشت: یکی از معضلات ما این است که با وجود تخلفات زیاد، همچنان خرید و فروش سنگ ها به انجام می رسد و مردم از قوانین و نحوه صدور شناسنامه آگاهی ندارند.
وی سفارش کرد: مردم بایستی در خرید سنگ ها دقت کنند تا افزون بر خریدی با کیفیت، زیربار هزینه های سنگین نروند تا این تجارت جهانی در نهایت بتواند سهم خوبی برای کشور داشته باشد.
استقبال مردم از سنگ های تقلبی
پریسا زارع که از دیگر فعالان در این حوزه در استان فارس بشمار می رود نیز بزرگترین دغدغه خودرا عدم شناخت مردم نسبت به سنگ ها دانست و اظهار داشت: با اهمیت ترین دغدغه ما عدم شناخت و آگاهی مردم نسبت به سنگ ها است. این مسئله سبب شده مردم کمتر از گوهر سنگ های طبیعی استقبال کنند و به خرید سنگ های تقلبی روی آورند.
زارع که به عنوان یکی از تولیدکنندگان در این حوزه محسوب می شود، اضافه کرد: حدود سه سال است که در این حوزه مشغول به فعالیت هستم. هدف من از فعالیت در این صنعت، تولید محصولاتی کاربردی است به نحوی که با سبک و سیاق زندگی امروزی تطابق پذیری داشته باشد و با سلایق روز جامعه همخوانی داشته باشد.
وی ادامه داد: یکی از ایده های من ترکیب چند سنگ و تلفیق سنگ ها با چرم طبیعی است که این ایده با استقبال خوبی از طرف مردم روبه رو شده است.
کمبود ابزار و تجهیزات برای بُرش سنگ ها
یکی از مؤلفه های بسیار مهم برای فعالیت و موفقیت در صنعت گوهرسنگ بکارگیری ابزار و تجهیزات با کیفیت است که بگفته افراد فعال در این حوزه، شرایط فعلی اقتصاد در کشور و وجود تحریم های اقتصادی سبب شده گوهرتراشان با کمبود ابزار و دستگاه های مورد نیاز روبه رو شوند. آنها می گویند که برای فعالیت در این حوزه با کمبود ابزارهای با کیفیت مواجهند و این دستگاهها با قیمت های باور نکردنی و بسیار بالایی در بازار به فروش می رسد.
کامران رهنمود یکی از جوانان مشتاق این هنر صنعت است که مهارت بسیار خوبی در گوهر تراشی دارد. او با گلایه از کمبود ابزار با کیفیت برای گوهر تراشی در بازار اظهار داشت: ابزار کار از اهمیت بسیاری برخوردارست و می تواند به ارتقا کار ما کمک نماید.
وی با اعلان اینکه ابزار خوب می تواند سرعت و کیفیت کار را افزایش دهد، عنوان کرد: به عنوان مثال با بهره بردن از ابزار خوب می توانیم بجای ۱۰۰ نگین در روز، ۲۰۰ نگین را برش بزنیم.
او درباب فعالیت هایش در این حوزه اظهار داشت: من متولد ۱۳۷۹ هستم و حدود یک سال و نیم است که در این حرفه فعالیت می کنم. اگر امکانات و تجهیزات لازم برای فعالیت در این صنعت فراهم گردد اساسا می توانیم به توسعه استان و حتی کشور کمک نماییم.
مشکل بازاریابی برای فروش محصولات
اما موانع و مشکلات این صنعت به عدم آگاهی مردم و کمبود ابزار و تجهیزات محدود نمی گردد و برخی فعالان این عرصه بر این باور هستند که بازاریابی یکی از عمده تربن مشکلات آنها برای ارائه محصولاتشان شمرده می شود. صنعتگران در این حوزه در حالی با مشکل بازاریابی مواجهند که استراتژی و مراحل بازاریابی امروزه بصورت تخصصی دنبال می شود و این استراتژی بایستی برمبنای مراحلی که یک محصول از زمان تولید و عرضه به بازار طی می کند تا آن زمان که به افول می رسد، تدوین شود تا بتواند نقش به سزایی در فروش محصولات ایفا کند.
لیلا رهنمود فعال صنعت گوهر سنگ و عضو هیأت مدیره دپارتمان گوهر سنگ که معتقد می باشد گوهر سنگ ها صنعت مغفول ناشناخته در ایران هستند، بازاریابی را با اهمیت ترین مشکل صنعتگران در این حوزه دانست و به خبرگزاری جمهوری اسلامی اظهار داشت: ما گوهرسنگ ها را یا بصورت تلفیقی با فلزات کار می نماییم یا در قالب زیورآلات به فروش می رسانیم اما در چرخه تولید تا عرضه با یک مشکلی اساسی مواجه هستیم.
وی ادامه داد: ارائه این کارها نیاز به یک مجموعه قدرتمند بازاریابی دارد. متأسفانه تولیدکنندگان به سبب نوپا بودن این صنعت درگیر فرآیند تولید می شوند که بسیار زمان بر است و فرصتی برای بازاریابی ندارند. این در حالیست که محصولات تولید شده را باید در بازار داخلی یا خارجی به فروش برسانیم و فروش این محصولات برای ما به یک چالش بسیار بزرگ تبدیل گشته است.
رهنمود از مسئولان درخواست حمایت کرد و اظهار داشت: هم اکنون نیاز مبرمی به حمایت مسئولان داریم و امیدواریم شرایطی فراهم گردد تا مسئولان بتوانند در امر فروش به فعالان در این حوزه کمک کنند.
ضرورت توجه به شتغال آفرینی در این هنرصنعت
مجید سلیمی معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس هم هنر گوهرسنگ را یک هنر اشتغال آفرین دانست و اظهار داشت: این هنر می تواند ارزش افزوده بالایی زا برای استان فارس و حتی کشور بوجود آورد.
سلیمی با تکیه بر این که اشتغالزایی اصلی ترین و با اهمیت ترین رویکرد ما در این هنر صنعت است، اظهار داشت: گسترش بازار محصولات گوهر سنگ می تواند اصلی ترین پیشران توسعه این هنر صنعت باشد.
وی ادامه داد: امسال با تزریق ۵میلیارد تومان تسهیلات تبصره ۱۸ درحال برنامه ریزی هستیم تا این هنرصنعت را گسترش دهیم.
معاون اداره کل میراث فرهنگی فارس افزود: ما ۴۳گونه گوهرسنگ داریم که اکتشاف و استخراج نمی شوند و شاهد پروسه تولید در این حوزه نیستیم. پس باتوجه به جایگاه این هنر در ایجاد اشتغال و ارزش افزوده بالای محصولات و خواص درمانی سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی؛ پشتیبانی از تولید، ترویج و تجاری این رشته هنری از راهبردهای اساسی توسعه صنایع دستی در استان فارس بشمار می رود.
استان فارس قابلیت مطلوبی در توسعه صنایع مربوط به طلا، جواهر و گوهرسنگ ها دارد و با حل شدن چالش ها و معضلات این صنعت اساسا دریچه تازه ای در مناسبات اقتصادی به سمت توسعه استان گشوده خواهد شد.