اولویت های تحول گردشگری مازندران در دوره ی جدید مدیریت
لذت سفر: لذت سفر: گردشگری مازندران در دوره ی جدید مدیریت فقط درصورتی می تواند به نقطه مطلوب نزدیک شود که به دور از آمارسازی های مرسوم، به فکر رفع موانع گوناگون پیش روی این حوزه و همین طور بهره گیری از حوزه های میراث فرهنگی و صنایع دستی باشد. مدیرکل جدید میراث فرهنگی در این راه چه اولویت هایی را باید در نظر داشته باشد؟
به گزارش لذت سفر به نقل از خبرگزاری ایرنا، صنعت درآمدزای گردشگری در مازندران سال هاست که کجدار و مریز حرکت می کند و فعال است. از یک سو هر سال بر تعداد گردشگران این استان افزوده می شود و از طرفی همزمان با افزایش تعداد مسافران مازندران، نقصهای حوزه گردشگری در مازندران بیشتر به چشم می آید. روندی شبیه به یک چرخه تکراری که سال به سال برجسته تر می شود و در راه این برجسته شدن هم حتی امکان دارد فرصت های گردشگری موجود در مازندران را به تهدید تبدیل کند.
روز گذشته بعد از ماه ها گمانه زنی در رابطه با مدیرکل جدید میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران، بالاخره گزینه نهایی با حضور مشاور وزیر و استاندار مازندران در ساری معارفه شد. صادق برزگر دانش آموخته مقطع دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری و استادیار دانشگاه پیام نور گنبد سکان مدیریت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران را که حدود هشت ماه موقتاً در اختیار مهدی ایزدی بود در اختیار گرفت و دوره جدید مدیریت این حوزه پرمخاطب و پرچالش در مازندران را شروع کرد.
از نگاه برخی فعالان حوزه میراث، برزگر با عنایت به اینکه چهره ای علمی است و رتبه علمی قابل قبولی در حوزه دانشگاهی دارد و البته به پشتوانه برخی فعالیتهای پژوهشی در حوزه برنامه ریزی شهری و گردشگری مازندران می تواند نگاه جدیدی را به عرصه مدیریت گردشگری مازندران تزریق کند. این گروه اعتقاد دارند که مازندران در مدیریت هر سه حوزه گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی به نگاهی نو و تحول آفرین نیاز دارد که میتوان آنرا در نگرش دانشگاهیان جست وجو کرد. بر همین مبنا هم به حضور برزگر در راس هرم مدیریتی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران خوش بین هستند.
اما در مقابل این گروه، صاحب نظرانی هم هستند که اعتقاد دارند برزگر در راه مدیریتی اش و تزریق نگاه نو و تحول آفرین به علت حضور نداشتن در فضای اجرایی مدیریت این حوزه با چالش هایی مواجه خواهد شد. از نگاه این گروه، در استانی با خصوصیت های مازندران مجهز بودن به نظریه های در رابطه با گردشگری به تنهایی نمی تواند ابزار تحول آفرینی در یک ساختار گسترده مانند گردشگری باشد.
نیاز به راهبرد جامع برای گردشگری مازندران
با تجمیع نگاه هر دو گروه، نکته مهمی که در رابطه با روی کار آمدن برزگر در اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران میتوان مطرح نمود، مسئله راهبردسازی برای بخش های مختلف حوزه جدید فعالیت این مدیر جوان سوادکوهی است که در جلسه معارفه او به شکل برجسته ای مورد تاکید و توجه استاندار مازندران قرار گرفت.
سید محمود حسینی پور روز یکشنبه در مراسم معارفه برزگر صراحتا اعلام نمود که مجموعه گردشگری مازندران در تراز این استان نیست و مازندران نیازمند تحولی بزرگ در این بخش است.
وی با تاکید بر اینکه گردشگری استان برنامه استراتژیک و راهبردی ندارد اضافه کرد: رسیدن به نگاه راهبردی در مدیریت گردشگری استان باید مورد توجه قرار بگیرد است. اگر بتوانیم راهبرد مشخصی را برای میراث فرهنگی و گردشگری ایجاد نماییم پیشرفت می نماییم. گرچه اسناد گوناگونی برای گردشگری مازندران نوشته شد، اما آنچه که بعنوان فهم عمومی مورد تاکید همه ارکان باشد نداریم. سند آمایش گردشگری در مازندران دستخوش سلایق سیاسی، فرهنگی و سلیقه ای برخی جریان ها شد.
این اظهارات استاندار مازندران به صورت مستقیم بر برداشته شدن برخی گامهای تکراری برای هدفمند کردن فعالیتهای در رابطه با گردشگری در مازندران اشاره می کند که طی سالهای اخیر با شعارهای متعدد انجام شدند، اما به نتیجه ای نرسیدند.
تدوین راهبرد و برنامه جامع برای رونق گردشگری در مازندران موضوعی است که خود برزگر هم در مراسم معارفه اش بعنوان اولین اولویت و دغدغه به آن اشاره نمود و اظهار داشت: تجربه کشورهای موفق در حوزه گردشگری نشان داده است که بدون داشتن برنامه ریزی بلندمدت و هدفمند نمی توان به توسعه مطلوبی دست یافت. مدیریت در بخش گردشگری مدیریتی سلیقه ای و بدون نگاهی نظام مند و هدفمند در این حوزه می باشد. حاکمیت نگاه بخشی صدمه های جبران ناپذیری را در استان ما وارد کرد.
از شعار تا عمل
در گفته های مدیرکل جدید میراث فرهنگی مازندران هم دغدغه در نظر گرفتن یک برنامه راهبردی و جامع دیده می شود. برزگر به اهمیت مبحث آمایش سرزمینی در حوزه گردشگری هم اشاره نمود. اما تبدیل شدن این اشاره ها و گفته ها به یک راهبرد اجرایی و به اجرا در آمدن این راهبردها دقیقاً حلقه مفقوده زنجیره رونق و توسعه گردشگری مازندران هستند. نکته ای که برزگر هم در مراسم معارفه اش به آن اشاره نمود و اظهار داشت: ما همیشه در همه ادوار شعار توسعه گردشگری دادیم، اما از شعار تا عمل فاصله زیاد است.
نکته ای که مدیرکل جدید میراث فرهنگی مازندران در جلسه معارفه خود به آن اشاره نمود دقیقاً همان موضوعی است که پاشنه آشیل مدیریت این حوزه مهم و سودآور برای مازندران به حساب می آید و البته در صورت انجام نشدن برخی اقدامات و برنداشتن بعضی گام ها، گریبان برزگر را هم بگیرد.
مدیرکل جدید میراث فرهنگی مازندران برای اولین حضورش در حوزه اجرایی و عملیاتی با چالش های مختلف و گوناگونی مواجه خواهد شد که یکی از آنها چگونگی اجرای راهبردهای تعیین شده برای گردشگری مازندران است. چرخه ای که طی سالهای اخیر بارها با تدوین بعضی نقشه های راه برای گردشگری مازندران بشکلی ناقص نیمه کاره ماند می تواند در این دوره هم ادامه یابد. مگر اینکه برزگر نقشه ای برای اجرای راهبردهای تعیین شده اش هم ترسیم کند.
تعامل و ترسیم مسیر مشترک
برزگر در راه مدیریتی پیش روی خود با چالش های مدیریتی هم مواجه می باشد. بروکراسی های اداری که خودش هم در جلسه معارفه به آن اشاره و از آن انتقاد نمود یکی از این چالش های مدیریتی است. همان موضوعی که سبب شده روند سرمایه گذاری در حوزه گردشگری مازندران بسیار آهسته تر از سایر استان ها پیش برود و حتی در بعضی موارد متوقف شود.
نگاهی به برخی موارد از تعارض های بین دستگاهی که منجر به توقف یا طولانی شدن فعالیتهای اقتصادی در حوزه گردشگری شدند، نشان داده است که برزگر باید از آغاز فعالیت خود برای هم افزایی و تعامل با دستگاههای مختلف برنامه ریزی کند. او نیاز دارد که برای موفقیت در این تجربه مدیریتی، از اولین روز کاری اش به دنبال یافتن یا ساختن مسیری برای تعریف منافع مشترک اهداف دستگاه تحت مدیریتش با دستگاههای مرتبط مانند جهاد کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست، آب منطقه ای، شهرداری ها و حتی اوقاف و امور خیریه باشد.
نمونه های گوناگونی از پروژه های در رابطه با گردشگری در مازندران وجود دارند که در مراحل مختلف اجرای طرح با نظر یک دستگاه دیگر متوقف شدند. این مورد را میتوان به احیای برخی بناها و محوطه های تاریخی و جذاب مازندران هم تعمیم داد که در مالکیت دستگاهی دیگر قرار دارند و سال هاست که به علت بی توجهی درحال تخریب هستند.
بر این اساس برجسته سازی تعامل بین دستگاهی در نگاه مدیرکل جدید باید یک راهبرد مهم و مستمر باشد تا میان برهای رسیدن به اهداف مد نظرش برای توسعه گردشگری و رونق فعالیتهای حوزه میراث فرهنگی و صنایع دستی شکل بگیرد.
تقویت فرهنگ گردشگری
موضوع دیگری که سال هاست به آن تاکید می شود و در دوره جدید مدیریت گردشگری مازندران هم باید به شکل ویژه مورد توجه قرار بگیرد، هدایت فضای کنونی مسافرپذیری مازندران به موقعیت گردشگری می باشد. موضوعی که ریشه آن در حوزه مسائل فرهنگی و در رابطه با حضور گردشگران است و کم وجهی به آن طی سالهای اخیر چه برای جامعه میزبان و چه برای میهمانان مازندران چالش ها و تنش های گوناگونی را بوجود آورده است.
نگاهی به آمارهای رسمی و برخی اظهارنظرهای مسؤلان هم این مورد را به شکلی تایید می کند. ۲۰ مرداد سال جاری سردار مرتضی میرزایی فرمانده نیروی انتظامی مازندران اعلام نمود که ۸۰ درصد آمار زد و خوردها و نزاع در مازندران در ارتباط با غیربومیان است که ریشه در تردد افراد با فرهنگ های مختلف دارد.
کنترل و جلوگیری از بروز این تنش ها و درگیری ها هرچند که وظیفه دستگاه میراث فرهنگی نیست، اما برنامه ریزی برای آگاه سازی جامعه میزبان و میهمان از مسائلی است که این دستگاه می تواند برای آن راهکارهایی را تعریف کند و با استفاده از توان سایر دستگاه ها و حتی تشکل های محلی به جامعه عرضه نماید.
برجسته سازی مازندران در حوزه میراث فرهنگی
مازندران با وجود جاذبه های تاریخی و فرهنگی متعدد، استان شاخصی در زمینه جذب گردشگران به میراث فرهنگی نیست. فرصت های مختلف و جذاب میراث فرهنگی و تاریخی مازندران سال هاست که زیر سایه جنگل و دریا و ساحل این استان باقی مانده اند و دیده نمی شوند. این در شرایطی است که در تمام نقاط مازندران میتوان بناهای تاریخی، خانه های زیبای تاریخی با معماری بومی، زیرساخت های به جا مانده از ادوار مختلف و بافت های تاریخی شهری و روستایی را یافت که همگی جاذبه های مناسبی برای جذب توریست و توانمندسازی جوامع میزبان و در نهایت اشتغال زایی هستند.
یکی از کارویژه های مدیرکل جدید میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران می تواند تمرکز بر همین حوزه باشد تا یک بخش مغفول مانده و کمتر دیده شده حوزه گردشگری و فرهنگ مازندران به جمع منابع اشتغال زایی و کسب درآمد مازندران افزوده شود.
آمارها نشان می دهند که جاذبه های تاریخی و فرهنگی مازندران از حضور مسافران و گردشگران سهم بسیار کمتری نسبت به زیرساخت های تفریحی دارند. در ۱۷ روز تعطیلات نوروز سال جاری مجموعا ۴.۵ میلیون بازدید از جاذبه های گردشگری شناسنامه دار و رسمی مازندران به ثبت رسید که سهم جاذبه های تاریخی این استان حدود ۱۹۰ هزار بازدید بود. از موزه های استان هم ۱۸۲ هزار بازدید به ثبت رسید.
از طرفی هم بافت تاریخی و محله های قدیمی شهرهایی مانند ساری، بابل، آمل، آلاشت، تنکابن، بهشهر و برخی روستاهای استان و بناهایی مانند پل ها، مساجد و آب انبارهای زیبای مازندران هنوز برای خیلی از مردم این استان هم ناشناخته هستند. در حالیکه استان هایی مانند یزد، اصفهان و فارس سال هاست که با استفاده از ظرفیت های قانونی، بهره برداری مناسبی از این ظرفیت ها را شروع کرده اند.
در این زمینه یکی از مواردی که باید به شکل جدی در دستور کار برزگر قرار بگیرد، همان نکته تعامل و جلب نظر دستگاه هایی مانند شرکت بازآفرینی شهری، شهرداری ها و اداره کل اوقاف و امور خیریه برای تعیین تکلیف بناهای زیبا و تاریخی به حال خود رها شده و درحال تخریب است.
پویاسازی صنایع دستی
بر اساس آمارها هنرمندان صنایع دستی مازندران در ۵۲ رشته فعال می باشند و تولیدات گوناگونی و متنوعی دارند. اما مازندران در بازار صنایع دستی کشور و منطقه هنوز به جایگاه مطلوبی دست نیافته است. یکی از علل این مورد ضعف در برندسازی صنایع دستی مازندران است که سال هاست بر آن تاکید می شود.
برنامه ریزی برای برندسازی صنایع دستی مازندران و همینطور هدایت هنرمندان سنتی صنایع دستی به تولید محصولات کاربردی و متناسب با نیاز و ذائقه مخاطب هزاره سومی از مسائل مهمی هستند که می توانند در دوره جدید مدیریتی به اولویت تبدیل شوند. به اعتقاد خیلی از صاحب نظران، صنایع دستی مازندران در عمده رشته ها از در جا زدن در طراحی و تولید رنج می برد و با اندکی کوشش برای طراحی و نیازسنجی میتوان میزان اشتغال و درامد این هنر-صنعت را در مازندران به شکل قابل توجهی افزایش داد.
به این اولویت باید به سرانجام رساندن برگزاری بازارچه های دائمی صنایع دستی مازندران را هم افزود که سال هاست در هزارتوی وعده ها باقی مانده و به سرانجام مشخصی نرسیده است.
تمرکز بر گردشگری خوراک
مازندران به علت تنوع اقلیمی و فرهنگی ناشی از موقعیت جغرافیایی اش گنجینه ای از انواع غذاها، شیرینی ها، آش ها و نان ها به حساب می آید. از شرق تا غرب مازندران و در همه مناطق جلگه ای و جنگلی و کوهستانی این استان میتوان فرهنگ متنوع و جذاب غذایی این استان را مشاهده کرد. اما این استان هنوز نتوانست از این ظرفیت مهم در گردشگری بهره مناسبی بگیرد.
کم توجهی به این حوزه سبب شد که مازندران در مبحث مهم و درآمدزای سوغات هم از سایر استان ها عقب بماند. طی سالهای اخیر اقداماتی برای رونق گردشگری خوراک و غذا در مازندران برداشته شد که حدودا هیچ کدام از این گام ها جدی گرفته نشدند و به نتیجه ای مطلوب نرسیدند.
این در شرایطی است که همسایه غربی مازندران با برنامه ریزی مناسب برای بهره گیری از این ظرفیت فرهنگی مهم توانست در عرصه بین الملل هم به شهرت و اعتباری قابل قبول برسد. برای نمونه سال گذشته در جشنواره کئی پلا (کدوپلو) برای اولین بار «کَئی بستنی» یا بستنی کدو بعنوان یکی از محصولات خلاقانه غذایی مازندران معرفی و رونمایی گردید. اما این مبادرت به همان جشنواره محدود شد.
درباره غذاها و دسرها و آش های مازندرانی هم میتوان همین رویه را مشاهده کرد که با وجود جذابیت بالایی که دارند هنوز به منوی رستوران ها و هتل ها راه نیافتند. در نظر گرفتن برنامه ای برای پای کار آوردن واحدهای پذیرایی استان در این حوزه و معرفی غذاهای بومی می تواند گردشگری مازندران را دارای یک بخش درآمدزای دیگر کند که بدون احتیاج به صنایع تبدیلی به صورت مستقیم روی ایجاد ارزش افزوده تولیدات دامی، باغی و کشاورزی این استان می تواند اثرگذار باشد.
تقویت دیپلماسی گردشگری
همسایگی با کشورهای حوزه دریای خزر از یک سو و علاقه گردشگران برخی کشورهای عربی همسایه به حضور در مازندران از طرفی فرصت های مناسب این استان برای تقویت گردشگری بین المللی در مازندران است.
مازندران طی سالهای اخیر هرچقدر که در گردشگری داخلی مقصد مهم و اصلی سفر میلیونها ایرانی بود، اما در جذب توریست خارجی نسبت به خیلی از استان ها توفیق قابل ملاحظه ای نداشت. دلیل این وضعیت هر چه که باشد نیاز است در دوره جدید مدیریت گردشگری برای حل آن برنامه ریزی شود.
این وضعیت در شرایطی مشاهده می شود که زیرساخت لازم برای برقراری ارتباط مستقیم بین مازندران و کشورهای همسایه وجود دارد. سه فرودگاه، مسیر ریلی و سه بندر می توانند دروازه های اتصال مازندران به گردشگری بین المللی باشند. مشروط بر اینکه پیگیری و برنامه ریزی مناسب و کافی در این حوزه صورت گیرد.
مسائل مبتلابه رونق گردشگری مازندران به همین چند مورد محدود نمی شوند. موراد گوناگونی را میتوان بعنوان پیش نیازهای رونق گردشگری و تغییر مسیر این حوزه مهم درآمدزا در مازندران برای پویاتر شدن برشمرد. تقویت زیرساخت های گردشگری با جذب سرمایه گذارهای داخلی و خارجی، تکمیل طرح های نیمه کاره با استفاده از توان بخش خصوصی، ایجاد فضاهای فرهنگی مانند موزه ها و بهسازی و مرمت بافت ها و مجموعه های تاریخی، توجه ویژه به گردشگری دریایی، برگزاری رویدادهای بین المللی و ملی گردشگری، توجه به گردشگری ورزشی، رونق گردشگری سلامت و خیلی از موارد دیگر وجود دارند که اگر برزگر بخواهد فصل جدیدی از گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی را در مازندران رقم بزند، باید با نگاهی جامع به همه این مسائل طرحی نو برای مازندران دراندازد و به تمام توان پیگیر برداشتن موانع پرتعداد پیش روی اجرای برنامه هایش باشد. در غیر این صورت چرخه ناقصی که سال هاست در گردشگری مازندران دیده می شود کماکان ادامه خواهد یافت و در انتهای دوره مدیریت برزگر همین نوشتار را باید تحویل مدیر بعدی داد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب