شناخت نقشه های نوظهور فرش دستباف دوره ی قاجار
به گزارش لذت سفر پژوهش «شناخت نقشه های نوظهور فرش دستباف دوره قاجار» در جهت اهداف گروه پژوهشی هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری که همان آفرینش ابداعی یا بازآفرینی آثار درجه یک و هویتی هنرهای سنتی است در این مرکز انجام شد.
به گزارش لذت سفر به نقل از ایسنا و به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سید عبدالمجید شریف زاده ـ رئیس گروه پژوهشی هنرهای سنتی ـ در این حوزه اظهار نمود: این پژوهش توسط لیلا نفیسی نیا، کارشناس پژوهشی این مرکز انجام شده است. به صورت کلی مطالعه و شناخت فرش ایران در دوره های مختلف تاریخ ایران، به شکلی مطالعه خود تاریخ این کشور است؛ چونکه این هنر یکی از مهمترین هنرهای مردمی و سنتی به حساب می آید. این پژوهش هم به دنبال آن است که تفاوت های بارز قالی های دوره قاجار با فرش های دوره های قبل را مشخص و به مطالعه عوامل مؤثر در بروز تحولات فرش این دوره بپردازد.
او اظهار داشت: بدین سان از راه منابع مکتوب همچون کتب، منابع و سایت ها و هم مصاحبه با اساتید فن، مجموعه ای از نقشه های مختص این دوره مشخص و ارائه شد و بر مبنای مضمون و محتوای این نقشه ها، طبقه بندی طرح های این دوره انجام شده است.
شریف زاده در ادامه با اشاره به اینکه «در دوره قاجار با ایجاد تغییرات در نظام سنتی جامعه و رواج انواع صنایع و تکنیک های تولید، تغییرات بسیاری در فرش بوجود آمد که همچون محسوس ترین این تغییرات، بروز نقشه های جدید و متفاوت با دوره های پیشین، ابعاد خاص فرش ها و کاربری های جدید است»، تصریح کرد: قالی های تصویری نمونه شاخص این تغییر است که بر پدیده تصویرگری در فرش تاکید می کرد.
او بعضی از عوامل گرایش به این مورد را گرایش به هنر غرب و طبیعت پردازی، تحت تاثیر ارتباط با فرهنگ غرب، ظهور عکاسی، چاپ سنگی، نقاشی قهوه خانه ای و علاقه به موضوعات ادبی و فرهنگ باستانی ایران و کشف محوطه های باستانی و معرفی آثار دوره های قبل به شکل فراگیر اعلام نمود.
رئیس گروه پژوهشی هنرهای سنتی پژوهشگاه اضافه کرد: در دوره قاجار علاوه بر دربار، خیلی از صاحب منصبان و والیان حکومت های محلی هم اشتیاق زیادی به فرش بعنوان محصولی فاخر و هنرمندانه پیدا کردند و تعدادی نقشه و طرح به نام بعضی از آنان شهرت یافت که از آن میان می توان به طرح مشهور به گلدانی ظل السلطانی، طرح مستوفی، طرح وزیری و طرح بختیار اشاره نمود.
او اظهار نمود: در اواخر این دوره با عنایت به اقبال اروپا و آمریکا به فرش های ایرانی که از صادرات آن در دوره ناصرالدین شاه و شرکت در نمایشگاه های بین المللی شروع شده بود، شرکتهای خارجی همچون زیگلر و کمپانی شرق، مشغول تولید فرش در ایران شدند که بعدها منجر به تاسیس شرکت سهامی فرش ایران شد.
به قول شریف زاده، دوره قاجار، دوره معرفی فرش ایران به جهانیان و رونق تجارت بین المللی فرش بود تا جایی که در سال ۱۹۰۶ میلادی ۱۷ کشور دنیـا از خریـداران فرش ایران بودند.
او رایج ترین نقشه های دوره قاجار را در دو دسته کلی قرارداد و اظهار داشت: دسته نخست نقشه های کهن شامل نقشه های عشایری و روستایی، نقشه های دوره صفوی همچون ترنج دار، لچک و ترنج و شاه عباسی های افشان، نقشه های هراتی بخصوص هراتی های گلدانی و افشان که در این گروه خیلی از طرح های پیشین قرار می گیرند و همانند گذشته ساختارهای مسلطی مانند لچک ترنج و ترنجی سیمای کلی فرش های قاجاری را تشکیل می دهند.
شریف زاده دسته دوم را نقشه های نوظهور شامل نقشه های تصویری (مضامین روایی و ادبی، مناظر و شخصیت ها)، نقشه های منسوب به رجال (ظل السلطانی، مستوفی و... )، نقشه های نیمه تجریدی (گل فرنگ، درختی حیواندار)، نقشه های عجیب و غریب ( نقش اجنه، واق واق و...) و نقشه های اقتباسی (قفقازی، گوبلنی و... ) عنوان نمود و اضافه کرد: بزرگترین مرکز قالیبافی ایران در زمان قاجار اراک (سلطان آباد) و نواحی اطراف آن دانسته شده است. طرح ها و نقوش فرش قاجار در مقایسه با طرح های پرتکلف، فاخر و درباری دوره درخشان فرشبافی ایران، دوره صفوی، ساده و عامیانه است.
او در انتها با اشاره به اینکه ظهور و گسترش طرح های تصویری و اقتباسی، مهم ترین پدیده در طرح و نقش قالی های این دوره است، خاطرنشان کرد: نقوش به کار رفته در این فرش ها به استثنای طرح های تصویری، بیشتر گیاهی است و نقوش حیوانی، بخصوص حیوانات غیرواقعی تا حدودی حضور یافته است و گرایش به واقع گرایی و طبیعت پردازی در ترسیم نقوش از دیگر خصوصیت های قالی های قاجار به حساب می آید.
منبع: enjoytrip.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب