پژوهشگر و مدرس گردشگری:
بدون برنامه بحران، گردشگری در پساكرونا مشكل ساز می شود
مدرس و پژوهشگر حوزه گردشگری با تکیه بر لزوم تقویت زیرساخت های گردشگری و تدوین برنامه های خلاق، اظهار داشت: اگر انباشت تقاضای سفر در پساکرونا مدیریت نشود، گردشگری در آن دوران به جای آنکه مشکل گشا باشد، بحران آفرین و مشکل ساز می شود.
همه گیری کرونا تمام خواهد شد؛ بالاخره روزی فراخواهد رسید که مردم برای سفر خود، مقصد انتخاب می کنند، چمدان می بندند و پس از دوره دوری از سفر، صنعت گردشگری رونق خواهد گرفت؛ جدا از اهمیت اقتصادی این صنعت، تاثیرات گردشگری برای کاهش تبعات روحی و روانی بحرانی مانند کرونا انکارنشدنی است.
پژوهشگران، فعالان و متخصصان حوزه گردشگری علاوه بر نقدهایی که بر زیرساخت ها و تاسیسات مورد نیاز ارتقای صنعت گردشگری در ایران دارند؛ معتقدند صنعت گردشگری ایران برای عبور از بحران کرونا نیازمند یک برنامه منسجم و مبتنی بر طرح های خلاق و مبتکرانه است، برنامه ای که بتواند علاوه بر پاسخ گویی به حجم نیازهای فزاینده بعد از یک دوره محدودیت، توازن عرضه و تقاضا و کنترل کیفیت خدمات را در صنعت گردشگری مدیریت کند.
بخش دولتی و خصوصی در کنار یکدیگر برای احیاء گردشگری مسئولیت دارند
مدیر تحقیق و توسعه پارک ملی علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی جهاد دانشگاهی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا، بر لزوم برنامه ریزی هوشمندانه در دوران کرونا و پساکرونا برای گردشگری تصریح کرد و اضافه کرد: برخی اقامتگاه های بوم گردی که توسط نخبگان دانشگاهی کشور در سالهای اخیر راه اندازی شده نشان میدهد مهم ترین عامل برای این مدل برنامه ها وجود مدیران مبتکر و خلاق است؛ ریسک پذیری و خلاقیت این افراد و شرکتهای دانش بنیان، منجر به راه اندازی استارتاپ های نوین و عرضه خدمات جذابی شده که گردشگری را تسهیل کرده است. برخی اوقات وابستگی به دولت محدودیت هایی هم برای برنامه ریزان و مجریان ایجاد می کند، سازمان های مردم نهاد فعال در حوزه گردشگری به سبب چابکی و پویا بودن، معمولا می توانند خلاق تر عمل کنند.
مهدیه شهرابی فراهانی امنیت، امید و اعتماد را مهم ترین عومل برای سرمایه گذاری و توسعه صنعت گردشگری عنوان نمود و اضافه کرد: برخی افراد حوزه گردشگری علاوه بر اینکه تفکر خلاق و ابتکار ندارند مشورت پذیر هم نیستند، از طرفی در جامعه بذر ناامیدی هم می پاشند؛ خلاقیت در صنعت گردشگری دو وجهی است هم باید دستگاههای متولی امور گردشگری خلاقیت داشته باشند و این رویکرد را در بخش های مختلف این صنعت تزریق کند، هم مدیران و فعالان بخش خصوصی باید مبتکر و خلاق باشند.
وی با اعلان اینکه هر دو بخش دولتی و خصوصی در کنار یکدیگر برای احیاء و نجات صنعت گردشگری ایران نقش و مسئولیت دارند، اظهار داشت: همه بار و مسئولیت نباید صرفاً به دوش دولت یا فقط روی دوش کارآفرین و سرمایه گذار بخش خصوصی قرار گیرد، توسعه صنعت گردشگری در ایران برای عبور از بحران و جهش به سمت رونق و پیشرفت، نیازمند هم افزایی همه اجزا و ارکان در رابطه با این صنعت است.
شهرابی با اشاره به آثار و تبعات بحران روانی کرونا مانند تجربه شوک روانی ناشی از ویرانی های زلزله، جنگ، سیل و حوادث طبیعی، اظهار داشت: اگر فشارهای روانی کرونا مدیریت و درمان نشود و برنامه ای برای عبور از بحران تدوین نشود، در پساکرونا با دو گروه توریست روبه رو می شویم، یک گروه افرادی که کاملا منزوی شده و وسواس پیدا می کنند و تا چند سال سفر نمی روند و گروه دیگری که بر مبنای فشار روانی ناشی از محدودیت های کرونایی یکباره به یک منطقه ای هجوم خواهند برد که صدمه های این نوع سفر به شدت زیاد است، معتقدم با همین روند و بدون برنامه پیش برویم تا مدت ها پس از کرونا، حد وسط و متعادل نخواهیم داشت.
اگر از حالا برنامه مهار و عبور از بحران نداشته باشیم و زیرساخت ها مرمت و ارتقا داده نشود، سفر به جای آن که چاره و مشکل گشا باشد، بحران آفرین و مشکل ساز می شود، اما اگر از الان فشارهای انباشته شده ناشی از عدم امنیت، ناامیدی و وسواس ها را کاهش دهیم و سفرهای محدود و کنترل شده با رعایت کامل شیوه نامه های بهداشتی را آموزش داده و تمرین نماییم، گردشگری در پساکرونا به روشی انجام می شود که سبب آرامش و خوب شدن حال افراد و نجات بخش جامعه خواهد شد.
آسیب های روانی کرونا بیشتر از خسارت های اقتصادی است
شهرابی صدمه های روانی و اجتماعی انتشار کرونا را بیشتر و سنگین تر از خسارت های اقتصادی آن عنوان نمود و اظهار داشت: در صنعت گردشگری ایران خیلی فعالیت ها و کسب وکارها به صورت سنتی و خودجوش شکل گرفته و بر مبنای دانش و تخصص حرفه ای به وجود نیامده اند، مثلا فردی با سرمایه شخصی وارد صنعت حمل و نقل شده، یا فردی خانه پدری داشته، آنرا به محل اقامت، رستوران سنتی و کافی شاپ تبدیل نموده و وارد صنعت گردشگری شده است؛ البته نقش و تأثیر حتی یک دکه روزنامه فروشی و خواروبار فروشی در یک شهر کوچک گردشگرپذیر در زنجیره اقتصادی صنعت گردشگری قابل انکار نیست، از مزیت ها و قابلیت های این صنعت است و اقتصاد را مردمی می کند.
بسیاری از فعالیت ها و کسب وکارها در صنعت گردشگری ایران به صورت سنتی و خودجوش و نه بر مبنای دانش و تخصص حرفه ای شکل گرفته و بوجود آمده اند. وی با تاکید بر لزوم تداوم و استقرار فرآیند آموزش، بهره وری، ارزیابی و ارتقا کیفیت در واحدهای صنعت توریسم، خاطرنشان کرد: باید دانش و شیوه های تخصصی مدیریت واحدها کوچک زنجیره گردشگری هم به سرمایه گذاران خرد و کلان از هتل تا یک دکه آموزش داده شود تا بهره وری افزایش یابد، چونکه فقط آورده مالی برای ساختن یک ساختمان کافی نیست، بلکه برای ایجاد یک بنا، به یک متخصص عمران و برای برنامه ریزی و مدیریت یک واحد اقتصادی هم به یک مدیر متخصص نیاز است؛ این رویکرد در صنعت گردشگری جهان نگاهی اساسی است.
صنعت گردشگری، محور توسعه و محرک اقتصاد است
شهرابی بیان نمود: از قدیم آن چنان به شعارهایی مانند ایرانیان میهمان نواز هستند و درِ خانه هایشان روی میهمان همیشه باز است بسنده شده که در بطن این مورد ایرانی ها به میزبان تبدیل گشته اند و احتیاج به سفرکردن خود ایرانی ها بعنوان یک لزوم روحی، روانی و اجتماعی در بین خانواده ها کمرنگ شده است؛ همه از دستگاههای متولی تا متخصصان و اساتید و رسانه ها در این چرخه معیوب یک طرفه سهم دارند.
وقتی برنامه ها تکراری و نیازهای فراغتی نادیده گرفته شود تا یک تعطیلی محدود ایجاد می شود، با ناهماهنگی های اجتماعی، بهم ریختگی و ترافیک خودروریی، هجوم و انبوه توریست و توزیع نامتوازن سفر آن هم به سمت مناطق شمالی کشور مواجه می شویم. مدرس دانشگاه علم وفرهنگ با اعلان اینکه اقتصاد کشور همواره به صنعت نفت متکی بوده و در جهان ایران را به اقتصاد تک محصولی نفت بیشتر می شناسند، گفت: زمانی که از اسناد توسعه نام برده می شود از صنعت نفت، گاز و پتروشیمی تا خودرو و مخابرات و حتی کشاورزی اسم به میان می آید، اما صنایع خدماتی مانند گردشگری مغفول هستند، حال آنکه صنعت و خدمات گردشگری ایران شاید از برخی کشورها هم بهتر باشد و می تواند محور توسعه و محرک اقتصاد کشور باشد، اما آنچنان که باید از آن نام هم برده نمی گردد.
وی با انتقاد از اینکه اوقات فراغت فقط به دانش آموزان و فقط در تابستان خلاصه می شود، اظهار داشت: سفر و گردشگری نیاز ضروری همه اقشار جامعه ایرانی و در ابعاد مختلف است؛ در کشورهای بیشتر توسعه یافته جهان (در منطقه اسکاندیناوی) با اینکه اولویت بودجه های فراغت، شادی و رفاه برای گروه کودکان است، برنامه های جداگانه ای برای سالمندان کشور دارند، برخی کشورهای اروپایی مانند اسپانیا برای سالمندان خود یارانه سفر در نظر می گیرند و به لزوم های فراغتی و سفر گروه های مختلف جوانان، زنان و سالمندان هم توجه ویژه دارند.
شهرابی تصریح کرد: فرهنگ فعالیت فراغتی باید فراتر از گروه دانش آموزان و گسترده تر از فصل تابستان و برای همه افراد جامعه در تمام طول سال، از جانب دولت و دستگاههای اجرایی متولی برنامه ریزی و به جامعه تزریق شود؛ وقتی برنامه ها تکراری و نیازهای فراغتی نادیده گرفته شود تا یک تعطیلی محدود ایجاد می شود، با ناهماهنگی های اجتماعی، بهم ریختگی ترافیک خودروریی، هجوم و انبوه توریست و توزیع نامتوازن سفر آن هم به سمت مناطق شمالی کشور (طبق آمار دو سوم سفرها) مواجه می شویم که هم صدمه های اقتصادی و اجتماعی و هم خسارت های محیط زیستی با خود به همراه دارد.
سفر باید برای توریست و جامعه ارزش افزوده روانی ایجاد کند
شهرابی با اشاره به تعابیر سفر در اسناد و متون فلسفی، ادبی، فرهنگی و دینی جامعه ایرانی اظهار داشت: حتی اساتید و پژوهشگران خارجی با استناد به این عبارت که بسیار سفر باید تا پخته شود خامی منابع فرهنگی ایرانی ها را برای نتیجه و ارزش سفر بسیار غنی می دانند و در مجامع مثال می زنند؛ اما امروزه متاسفانه جایگاه سفر در حد یک تفریح، وقت گذرانی، خوش گذرانی، پرکردن وقت بیکاری تنزل داده شده است، وقت و هزینه های زیادی با چاشنی خوش گذرانی به هدر می رود، اما آن نتیجه مطلوب روانی و درونی نهفته در مسافرت و ارزش افزوده روحی برای توریست و جامعه، حاصل نمی گردد.
فلسفه سفر در روایات و در متون اسلامی و حتی در ادیان دیگر به شکل های گوناگون در بسیاری داستان ها در مثنوی مولانا و در گلستان سعدی و در سفرنامه ها مانند سفرنامه ناصر خسرو همینطور در آثار نویسندگان و شاعران معاصر وجود دارد که سفر و مهاجرت را عامل تحول انسان بیان می کند. اما جایگاه ارزشی که در ایران قدیم و تمدن و فرهنگ آن دوران وجود داشته، حالا کمرنگ شده است که نشان میدهد از این منابع پرارزش برای تبیین جایگاه و ارزش گردشگری و سفر در جامعه استفاده نشده است.
ویژگی های فرهنگی و تاریخی ایران را همه می بینند جز خودمان
شهرابی اظهار داشت: همه جهان ایرانی ها را جدا از مشهور بودن به هنرهای سنتی و میراث فرهنگی باستانی، به استناد متون و اسناد تاریخی بعنوان «اولین اقوام که پوشاک به تن می کردند، اولین مردمی که مکتب غذایی و آشپزی در دنیا داشتند و پاکیزگی و نظافت و تمیزی در تمام تاریخ سرلوحه زندگی فردی و اجتماعی شان بوده»، می شناسند، اما همین افتخارات را به جای آنکه مانند ستاره ها و نشان هایی که باید ما روی لباس ها و آستین هایمان برند نماییم و خودمان هم ببینیم، خیلی کوچک آن هم پشت لباس مان می زنیم و فقط دیگران شاید آنرا ببینند، و الان که به معرفی فرهنگ ایمنی و بهداشت ایرانی ها نیاز داریم، روی این جایگاه فرهنگی و ارزشی هیچ تبلیغی نمی گردد.
احساس خستگی مفرط بعد از سفر و احتیاج به چند روز استراحت ناشی از برنامه ریزی غیر اصولی سفر، کیفیت پایین خدمات در مقصد و سیستم حمل و نقل است. دانش آموخته دکتری مدیریت گردشگری با تاکید بر اینکه سفر در پساکرونا باید منجر به بازیابی انرژی روحی و روانی جامعه شود، اظهار داشت: اغلب افراد وقتی از سفر بر می گردند، با احساس خستگی مفرط، به چند روز استراحت نیاز دارند که ناشی از برنامه ریزی غیر اصولی سفر، کیفیت پایین خدمات و سیستم حمل و نقل است.
این احساس نشان میدهد گردشگری در طول زنجیره خود از اقامتگاه و هتل، تا حمل و نقل روابط چهره به چهره خیلی کم و محدود بر اساس ارزش آفرینی تنظیم شده است؛ سفری که باید برایند مثبتی از آرامش و رفع خستگی شود چشم نوازی و آرامش بصری مورد نیاز روح انسان را تأمین کند، تا یک برایند کلی مثبت در بازگشت به مبدا برای مسافر بوجود بیاورد، نتیجه عکس می دهد.
تعلق خاطر به هنرهای سنتی از کودکی باید ایجاد شود
شهرابی، هنرهای سنتی و گردشگری را مکمل یکدیگر دانست و اظهار داشت: بیشتر جامعه ایران هنرهای سنتی و صنایع دستی کشور را به خوبی نمی شناسند، نمی توانند محصولات و آثار را دسته بندی کنند و یا تشخیص دهند که کدام هنرسنتی متعلق به کدام اقوام و کدام منطقه از کشور است؛ برای افزایش شناخت و ایجاد تعلق خاطر مردم به هنرهای سنتی بعنوان میراث فرهنگی کشور، معرفی و آموزش نخستین و مهم ترین گام است. این آموزش باید با بهره گیری از رسانه ها، شبکه های مجازی در سنین مختلف با اولویت بچه ها در مدارس باید صورت گیرد تا عِرق و علاقه فرهنگی در وجود آنها نهادینه شود تا بتواند همه جا با افتخار خویش را یک ایرانی و میراث دار یک فرهنگ و تمدن کهن، معرفی نماید.
مدرس دانشگاه با اشاره به نتایج یک تحقیقات پژوهشی اظهار داشت: به صورت طبیعی توجه به فرهنگ، تمدن، تاریخ و هنر از میان سالی شروع می شود، باید از روش های انگیزشی با شکل های متفاوت در چارچوب جشنواره های فرهنگی و اهدای جوایز و برگزاری دروس عملی به صورت جذاب برای بچه ها این علاقه و توجه به دوره و سنین کودکی، نوجوانی و جوانی منتقل شود تا علاقه مند شوند.
جایگاه ارزشی هنرهای سنتی باید از سطوح بالا از جانب نخبگان و رسانه ها به بدنه جامعه تزریق شود، اگر این حس در نوجوانان ایجاد شود که خیلی از مردم جهان اشتیاق دارند هنر ایرانی را از نزدیک ببینند و حتی می خواهند نمونه ای از آنرا در اتاق کار و خانه خود داشته باشند، اگر اقدامات بنیادین و ریشه ای صورت گیرد در بلندمدت و به صورت پایدار علاوه بر تعلق خاطر ملی، آورده اقتصادی هم برای کشور ایجاد می شود.
گردشگری آرام بخش روحی و روانی جامعه در پساکرونا
شهرابی با اشاره به نامشخص بودن آخر کرونا و نتایج نهایی واکسن و درمان، بیان نمود: این دوران سخت بالاخره تمام می شود و گردشگری باردیگر رونق می یابد، باید امیدوارانه برای دوران عبور از کرونا کار کرد و آماده بود؛ نهادهای متولی و تصمیم گیر امور اجتماعی باید توجه داشته باشند، روحیه و حال روانی مردم خوب نیست، کرونا اضطراب و استرس را در جامعه به شدت بالا برده است؛ گردشگری در پساکرونا می تواند و باید آرام بخش نیاز روحی و روانی جامعه شود؛ حالا فشار روانی و استرس تا آستانه انفجار رسیده است.
پژوهشگر حوزه گردشگری با تاکید بر اینکه در پساکرونا باید به گردشگری بعنوان یک نیاز و اجبار اجتماعی توجه گردد، اضافه کرد: اگر نگاه علمی و اصولی به عواقب روانی کرونا وجود نداشته باشد، بعد از عبور از بحران همه گیری کووید۱۹ در زمان تخلیه این فشار، با یک فاجعه اجتماعی مواجه می شویم؛ باید برای روبه رو شدن با تقاضای سفر برنامه داشته باشیم و از تجربه کشورهایی که جزو مقاصد اول گردشگری هستند، استفاده گردد.
«اگر از کرونا عبور نماییم و امنیت بهداشتی تأمین و تضمین شود، اما به تقاضای فزاینده سفر که حالا انباشت شده نتوانیم پاسخ دهیم، و گردشگران، با ترافیک، جاده های بسته، نبود محل مناسب اقامتی و پذیرایی مواجه شوند و همچنان به مردم گفته شود «سفر را به تعویق بیاندازند و سفر نروند»، بحران های روانی جامعه تشدید می شود.»
مدرس دانشگاه با اشاره به افزایش تحریم های اقتصادی این سه سال گذشته و فشار و شرایط اقتصادی و افزایش نرخ ارز در ایران اظهار داشت: در پساکرونا تقاضا و بار سفر خارجی هم بر روی گردشگری داخلی افزوده می شود، همین هم اکنون با تمام ممنوعیت ها و محدودیت ها نقطه اوج و فصل سفر کیش و قشم شکل گرفته است، تمام پروتکل های بهداشتی سفر در جزایر جنوب رعایت می شود، اما نشان میدهد با یک جامعه تشنه سفر روبه رو هستیم که باید تمهیدات سفرهای کنترل شده و ایمن از الان فراهم گردد.
شهرابی با اعلان اینکه محدودیت های کرونایی و در خانه ماندن ها مادران و فرزندان را گرفتار صدمه های روانی کرده است، اضافه کرد: این صدمه ها شاید ۲۰ سال دیگر نمایان می شود، می توان از هتل ها بعنوان یک فضای متفاوت از خانه استفاده کرد؛ فضاهای بهداشتی و استاندارد آماده سازی نماییم، هر خانواده ای یک یا چند شب را با رعایت کامل پروتکل های بهداشتی در یکی از هتل های شهر محل اقامت خود بگذارند(شبیه سازی گردشگری)؛ این فشارهای روانی منفی باید آرام آرام رها شده و جامعه به یک تعادل نسبی برسد؛
«سازمان هایی که امکانات و فضاها و مراکز تفریحی رو باز در اختیار دارند، با ابتکار و خلاقیت می توانند برای پیشگیری از تبعات روانی کرونا با رعایت شیوه نامه های بهداشتی برنامه هایی کنترل شده طراحی نمایند و در پساکرونا و مواجه شدن با سونامی تقاضای سفر، صنعت گردشگری را کمک کنند.»
کرونا سبب بیکاری و تغییر شغل راهنمایان گردشگری شد
در یک نگاه کلی، صنعت گردشگری ایران قبل از کرونا هم وضعیت مطلوبی نداشت، با اینکه بر مبنای آمار «ایران جز ۱۰ کشور برتر دنیا از نظر تنوع و تعدد جاذبه های فرهنگی، تاریخی و طبیعی است»، اما آن مسیری که برای جایگاه ایران در صنعت گردشگری همیشه انتظار می رود تحقق پیدا نمی کند؛ با انتشار کرونا هم شرایط این صنعت بدتر هم شد. وقتی زیرساخت و اسکلت یک ساختمان درست بنا نشده باشد، یک زلزله، شاکله آن را با بحران مواجه و خسارت های شدیدی ایجاد می کند؛ البته در این میان برخی معتقدند «کرونا و رکود صنعت گردشگری در جهان فرصتی شد تا برای اساس و پایه گردشگری در ایران به صورت بنیادین و رسیدن به جایگاه واقعی آن در جهان فکر شود و اقدامات لازم انجام شود».
مدرس دانشگاه علم و فرهنگ با اعلان اینکه کرونا سبب شد هتل های بزرگ و معروف گرفتار صدمه جدی شوند و نیروهای خویش را تعدیل کنند، اضافه کرد: خیلی از هتل آپارتمان های کوچک، بوم گردی ها و رستوران ها در دوران کرونا تعطیل و بیشتر دفاتر خدمات گردشگری بسته شد و با تعداد یکی دو نفر کارمند آن هم با دورکاری فعالیت می کردند، خیلی از راهنمایان گردشگری بیکار یا خانه نشین شده اند و یامجبور شدند کار خویش را تغییر دهند.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب