ناژوان، پیوندگاه میراث فرهنگی و طبیعی اصفهان
ایرنا- ناژوان و ماربین نمودی دیگر از اصفهان را به نمایش می گذارند، قابی دلنشین از مادی ها، باغ ها، مزارع، برج های كبوتر، كوچه باغ ها، زاینده رود و در كنار همه اینها جلوگاه بی بدیل كوه آتشگاه كه پیوند میراث طبیعی و فرهنگی اصفهان است.
به گزارش لذت سفر به نقل از ایرنا، ناژوان هم تابستانش دیدنی است و هم پاییزش، به خصوص حالا که بیشه و باغ ها به هزار رنگ در آمده و "بِه" های بی نظیر ماربین درشت و رسیده از بالای چینه باغ ها آویزان شده است. ماربین از گذشته به باغ های صد بیشه شهره بوده و از نصرآباد گرفته تا ناژوان در راه پیچ و خم مادی های روانی که از زاینده رود تغذیه می شوند شکل گرفته است.
این باغ ها به همراه بیشه زارهای دو سوی زاینده رود از روزگاران گذشته از جاذبه های بی نظیر شهر اصفهان بوده اند. باغ های ماربین از زاینده رود و مادی هایی که از آن انشعاب یافته سیراب می شود و همین جا بیشه ناژوان، ریه تنفسی شهر قرار دارد.
بی شک یکی از بی بدیل ترین مناظر اصفهان، کوچه باغ های ناژوان است؛ دیوارهای گِلی باغ ها از دو سوی مادی هایی که آب را برای سیراب کردن باغ ها و آبادی ها هدایت می کنند، برافراشته شده اند؛ شاخه های درختان از بالای چینه ها رو به کوچه سرخم کرده اند و در سایه سار آنها کوچه باغ ها تا آنجا که چشم کار می کند امتداد پیدا می کنند.
کوچه باغ ها به همراه برج های کبوترخانه که کود مورد نیاز باغ ها را فراهم می کنند در کنار یکدیگر چشم انداز بی نظیری را می سازند که فقط در اصفهان می توان به تماشای آن نشست.
در ناژوان کوچه ای مشهور به نام "کوچه باغِ برج ناژوان " از کرانه زاینده رود به آتشگاه کشیده شده است. این کوچه زیبا را سه مادی ماربین قطع کرده که به همراه برج کبوتر و نمای زیبای جایگاه آتش در کوه آتشگاه دیدنی و با ابهت است.
ناژوان با همه بی مهری ها، تابلویی زیبا
ناژوان در کنار زاینده رود یکی از مهم ترین میراث طبیعی اصفهان است که سال ها در گیرودار دستکاری های غیر ضروری و غیر اصولی و همینطور نتایج خشکی زاینده رود از هویت طبیعی و تاریخی اش فاصله گرفته، اما با همه این بی مهری ها باز هم ناژوان تابلویی زیبا از کوچه باغ ها، مزارع و جوی های آبی است که در امتداد زاینده رود شکل گرفته اند.
قلعه های اربابی ککنان، قلعه آقا، جلالون، ارگ ناژوان مشهور به قلعه مارمار و آسیاب حاجی از آثار دوره قاجار در بیشه ناژوان هستند که در کنار باغ ها، برج های کبوتر، مادی ها، زاینده رود و منظر آتشگاه، کماکان، مخروبه و نیمه مخروبه باقی مانده اند.
جلوهای بی بدیل ناژوان در عبور فصل ها
شاهن سپنتا، کنشگر میراث فرهنگی و طبیعی در توصیف ناژوان به ایرنا اظهار داشت: بیشه ناژوان بعنوان بخشی از پهنه مهربین، مجموعه ای بی نظیر از میراث در هم تنیده طبیعی و تاریخی در دل شهر اصفهان است.
وی افزود: شبکه مادی های ناژوان که از زاینده رود منشعب می شوند، افزون بر این که آب را به دل مزارع و باغ های منطقه می برند، بر جلوه های زیبای این پهنه می افزایند، باغ های درختان میوه، جالیزهای کشت انواع سبزیجات و صیفی جات و حتی شالیزار کوچکی که عطر برنج را در محیط می پراکند، نشانه ای از رونق کشت و کار در منطقه است.
سپنتا ضمن اشاره به کوچه باغ های ناژوان که در تمام طول سال جلوه های بی نظیری را در مقابل دیدگان نمایش می دهند، اظهار داشت: سپیدی شکوفه های بهاری، سرسبزی درختان در دل تابستان، زردی خزان پاییزی و تن پوش زمستانی آنها، چشم اندازی رنگانگ از ناژوان را پدید می آورد. چشم انداز بی بدیل کوه آتشگاه و بنای خشتی آتشگاه اصفهان بر فراز آن بعنوان یکی از معدود آثار تاریخی ماندگار قبل از اسلام در اصفهان در هر لحظه ای از شبانه روز رنگ و بویی یگانه دارد.
وی درباره پیوند بلوک ماربین و کوه آتشگاه اظهار داشت: بر مبنای یک باور قدیمی، از فراز کوه آتشگاه زاینده رود پر پیچ و خم به ماری می ماند که بر بستر سرسبز بیشه ناژوان آرام آرام می خزد و به پیش می رود و شاید از این روی بوده است که نیاکان ما این بلوک را از دیرباز "ماربین" می گفته اند. اما زیباترین لحظه برآمدن و فروخفتن مهر تابان را در حالیکه تصویرش با آئینه زاینده رود به دیدگان منعکس می شود، می توان از فراز کوه آتشگاه به تماشا نشست و بر این پایه است که نیاکانمان این جایگاه بلند مرتبه را "مهربین" نام نهاده اند.
از آفتاب زرریز تا شاه میوه باغ های صدبیشه
چنانکه سپنتا خاطرنشان کرد: زاینده رود و بیشه ناژوان از فراز کوه آتشگاه دیدنی است؛ این پیوند آنچنان عمیق و دیرینه است که ریشه نام "ماربین" و "مهربین" هم از همینجاست. گفته می شود این منطقه که آتشگاه در آن واقع شده پیش تر از آنکه آتشکده باشد، پرستشگاه مهری بوده و از این روی هم مهربین نامیده شده و ماربین هم صورت دیگری از کلمه مهربین است.
بستر زاینده رود از دل بیشه ناژوان که بخشی از ماربین است می گذرد و در واقع سردهانه مادی هایی که آب زاینده رود را برای آبیاری باغ ها و آبادی های بلوک های دیگر می برد هم در ناژوان قرار دارد. باغ های این پهنه از برکت نعمت زاینده رود شیرین ترین و لذیذ ترین " بِه" ایران را می پروراند.
"بِه" اصفهان از همین جا شهره شده و هیچ کجای ایران این میوه را نمی توانید به شیرینی و درشتی که در اصفهان است بیابید. اصفهانی ها یکی از لذیذترین خورش هایشان را از همین بِه های فربه و آبدار می پزند. خورشی شیرین به نام "خورش بِه" که یکی از خورش های شاهانه ایرانی است و با گوشت برّه و آلو طبخ می شود. اما این تنها میوه باغ های ناژوان نیست که آوازه اش در سرتاسر ایران پیچیده بلکه در گذشته گلابیِ شاه میوه، زردآلوی شکرپاره و شلیل شبرنگ به همراه سیب گلاب و سیب آزایش ماربین از بهترین میوه های این باغ ها بوده اند.
"ماربینت که نسخه‌ی ارم است/ آفتاب اندرو دِرم دِرم است/ هریک از باغ هاش صد بیشه/ گم شده در میانش اندیشه" این بخشی از مثنوی دلکشی است که عبدالطیف خجندی در قرن ششم در وصف اصفهان و باغ های ماربین سروده است.
حشمت الله انتخابی، از کوشندگان محیط زیست و میراث طبیعی اصفهان در توصیف باغ های ناژوان و بلوک ماربین ضمن اشاره به این مثنوی اظهار داشت: بلوک ماربین در میان بلوک آبخور زاینده رود بیشترین باغ های میوه و محصولات درختی را دارد و از گذشته های دور خرمی و سرسبزی آن شهره‌ی آفاق بوده است.
وی در ادامه اضافه کرد: ماربین بهترین بِه ایران، بهترین گلابی شاه میوه به نام انبرود مِلِچی یا مِلِجی، سیبری و گُنجونی، زردآلوی شکرپاره و شلیل شبرنگ را داشته است. سیب گلاب و سیب آزایش ماربین، حتی ۱۰ قرن پیش مشهور بوده و در توصیف آن در کتاب محاسن اصفهان سخن رفته است.
ابن رسته مؤلف دانشمند الاعلاق النفیسه، یازده قرن پیش هم در توصیف میوه های ماربین اصفهان می گوید سیب ها و بِه های اصفهان را که به بغداد صادر می کردند، وقتی به نهروان می رسید، مردم بوی آنها را دریافته و به خرید آنها می شتافتند.
نویسنده‌ی کتاب "پا به پای زاینده رود" همینطور خاطرنشان کرد: ماربین با این باغ های صدبیشه همیشه علاوه بر داشتن بهترین میوه ها، ریه تنفسی شهر اصفهان بوده است. متاسفانه باغ های این ناحیه به دنبال خشک شدن زاینده رود بر اثر سوءِ مدیریت، در معرض نابودی قرار گرفته و اصفهان، علاوه بر کم آبی از نفس هم افتاده است.
شهر اصفهان و آبادی های اطراف آن که در پایین دست زاینده رود قرار دارند به سه بلوک آبخور تقسیم می شوند؛ بلوک "جی" در شمال زاینده رود، بلوک "برزرود جی" در جنوب زاینده رود و دیگری همین بلوک ماربین است که خیلی از باغ های میوه اصفهان را در دل خود جای داده و در شمال غربی زاینده رود قرار دارد.
هر کدام از بلوک ها سهم خودشان را برای آبادی ها، باغ ها و مزارع از زاینده رود دارند و بلوک ماربین چهار سهم از کل زاینده رود دارد که این سهم به بیست و نه سهم مادی هایی که در آن جریان دارند تقسیم می شود و از این طریق که روشی کهن برای تقسیم بندی آب زاینده رود است، باغ ها و آبادی های ماربین سیراب می شوند.
مادی "ناجوان"، مادی "قمش"، مادی "گارلادان" و مادی "شاه کبیر" از مادی های معروف این بلوک است. مادی شاه یا "جوب شاه" که در ابتدا از زاینده رود سهمی نداشته، به کاخها و باغات دولتخانه صفوی اختصاص دارد و مادی ناجوان فقط برای بیشه ناژوان است.
به نظر می رسد مادی ناجوان و سرمنشا مادی های دیگر در بیشه ناژوان تا حدودی خط تشکیل کوچه باغ ها هستند؛ چون که آبیاری باغ تعیین کننده محل قرار گیری آن است و بدین ترتیب اگر در راه مادی راه بپیمایید کوچه باغ هایی را می بینید که از دو سوی مادی، دیوارهای شان برافراشته شده است.
ناژوان سرمنشا مادی مهم دیگری به نام مادی فرشادی هم هست که در جوار و از زیر دست مادی ناجوان می گذرد و می رود تا با گذر از خیابان چهارباغ و با عبور از میان مدرسه ی چهارباغ و هتل عباسی راهش را به سمت شرق اصفهان بپیماید. مادی فدن هم از مادی های معروف دیگری است که سردهانه آن در ناژوان و از زیردست مادی تیران است و آبخور آن روستاها و آبادی های شرق اصفهان.
بیشه ناژوان با وسعتی در حدود ۱۲۰۰ هکتار یکی از مهمترین آثار طبیعی اصفهان است. زاینده رود با عبور از میان ناژوان، باغ های میوه و بیشه های طبیعی را سیراب می کند. آثار باستانی کوه آتشگاه در ارتباط با دوران قبل از اسلام مشرف بر ناژوان است و پیوند این اثر تاریخی با بیشه طبیعی ناژوان یکی از زیباترین مناظر اصفهان است.
منبع: لذت سفر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب