آیا كوروش كبیر همان ذوالقرنین در قران است؟
به گزارش لذت سفر یزد شاید یكی از ابهاماتی كه گاهی مطرح می شود، تشابه بین «كوروش» با «ذوالقرنین» كه در كتاب آسمانی قران ذكر شده باشد، یك باستان شناسان یزدی اعتقاد دارد كه هر چند اسنادی این مورد را تایید می كند اما هنوز اجماع نظری در اینباره وجود ندارد.
«محسن میرجانی» در گفت و گو با ایسنا درباب تشخیص کوروش بعنوان «ذوالقرنین» که در قران اشاره شده است، می گوید: یکی از مهمترین شواهد نسبت دادن کوروش به ذوالقرنین، آیات ۸۳ تا ۹۷ سوره کهف در قران مجید است که با این باخبر آغاز می شود؛ «ای پیامبر از تو درباره شاخدار( ذوالقرنین) پرسیده می شود.»
وی اضافه می کند: بنظر می رسد منشاء و شان نزول این آیات مربوط به ابهاماتی است که «نضر بن حارث» و بعضی از بزرگان یهود مدینه به وجود آورده اند و پیامبر در جواب آنها به شرحی از صفات و خصائل ذوالقرنین و اقداماتش در ایجاد مانعی برای جلوگیری از تباهی یاجوج و ماجوج می پردازد.
وی با تاکید بر این که درباب هویت ذوالقرنین اجماع خاصی وجود ندارد، می گوید: افراد مختلفی برای این مساله مطرح شده اند و آنچه که در این میان کورش را مصداق این شخصت می دانند یکی در تورات است که ذوالقرنین را کوروش نشان میدهد و دیگری تفسیر المیزان علامه طباطبایی که بطور کامل آیات سوره کهف را به این شکل تفسیر کرده و ذوالقرنین را کوروش دانسته است.
وی اضافه می کند: ناگفته نماند که برابری میان کوروش و ذوالقرنین هر چند در منابع دوران اسلامی زیاد مورد تاکید نبوده ولی چندان هم ناشناخته نبوده است، یعنی بخش مهمی از اشاره هایی که در تفاسیر قرآن درباره ذوالقرنین وجود دارد، به داستان کوروش در تورات یا منابع یونانی ارجاع داده میشود و ارتباطی با اسکندر ندارد بطور مثال در احادیث اسلامی از جایی به نام مسجد ذوالقرنین یاد شده که آشکارا انعکاسی از هیکل دوم در اورشلیم است.
وی درباب این احادیث تصریح می کند: گفته اند که ذوالقرنین فرمان داد تا پرستشگاهی بزرگ برای خداوند بسازند و حاصل آن مسجد و ساختمان بزرگی بود با درازای ۴۰۰ ذراع، که در ساختمان آن از تخت های چوب و مس و الواح مسین استفاده شده است و درازای هر تخته چوب ۲۲۴ ذراع و فاصله دو دیوار ۲۰۰ ذراع و بلندی دیوارها را ۲۲ ذراع دانستهاند.
میرجانی اضافه می کند: بعضی از مورخان مانند مسعودی جایگاه این مسجد را در گرجستان دانسته اند و این به کلی ارتباط موضوع با اسکندر را منتفی می سازد چونکه نه اسکندر و نه جانشینان مقدونیاش در تسخیر قفقاز موفقیتی به دست نیاوردند، در صورتیکه این منطقه به خاطر ساخته شدنِ بندِ قفقاز به دست کوروش با این شاه پارسی ارتباط داشته است.
وی در مورد سند دیگری در خصوص عنوان کوروش و ذوالقرنین، می گوید: سند دیگر به تفسیر میبدی از قرآن مربوط می شود که در جریان شرح سوره کهف داستانی را نقل کرده که همتا بودنِ کوروش و ذوالقرنین را تأیید می کند و طبق این داستان، ذوالقرنین برای فتح جهان به سمت بلاد مغرب لشگر کشید و به زنی که پادشاه این سرزمین بود، اظهار داشت که تسلیم شود.
وی ادامه می دهد: بعد از فرمان ذوالقرنین، آن زن نپذیرفت پس ذوالقرنین، عارش آمد که با او بجنگد و مانده بود که چه کند تا آن که ملکه مغرب، او را به مهمانی دعوت کرد و بجای غذا بر سر سفره مروارید و گوهرهای گرانب ها گذاشت و بدین سان به شاه جهانگیر اندرز داد که آز خودرا بکاهد، چونکه زر و گوهر را نمی توان خورد!
میرجانی در مورد این روایت اظهار می کند: این روایت به روشنی از داستان درگیری کوروش و ملکه ماساگتها و نیرنگ کوروش مربوط می شود که با برگزاری مهمانی، پسر آن ملکه را شکست داد.
ایجاد نخستین تاریخ سیاسی و حاکمیتی ایران
این پژوهشگر استان یزد به هفتم آبان بعنوان سال روز ولادت کورش کبیر بنیان گذار سلسله هخامنشی اشاره می کند و می گوید: بی گمان این شخصیت برجسته یکی از مهمترین گرانیگاهها و یکی از نخستین ایجاد کنندگان تاریخ سیاسی و حاکمیتی ایران است.
وی اضافه می کند: شخصیت جامع الاطراف کورش و نگاه منصفانه تاریخ به او و همین طور مقبولیت انسانی و منش رفتاری او که در کتب مقدس و منابع نوشتاری تاریخی بر جای مانده است، او را در قامت یک پادشاه با سیاست و درایت و شیوه حکومت داری او را روشی بر مدار احترام به آیین ها، سنت ها و مناسک ملل مغلوب نشان داده است.
میرجانی در مورد شخصیت کوروش تصریح می کند: اوج رفتار روامدارانه کورش در هنگام فتح بابل در سال ۵۳۹ پیش از میلاد است که به مردوک خدای خدایان بابل احترام می گذراد و زمینه رهائی قوم یهود را در این سرزمین فراهم می آورد.
وی با بیان این که بی شک کورش و حکومت وی در جهان باستان خاورمیانه یک شاخص و یک رویکرد نوین به امر حکومت داری است، می گوید: نگاهی که می توان به معنای واقعی کلمه مهر و اعتبار ایجاد یک واحد سیاسی متشکل و موجودیت یک دولت – ملت منسجمی به نام ایران را بر پیشنانی آن زد.
این عتیقه شناس اضافه می کند: با نگاهی به اسناد برجای مانده قبل از دوران کوروش در واحد سیاسی زاگرس و بین النهرین شمار وسیعی از حکومت های محلی و جوامع پراکنده ای چون گوتیها، آماردها، لولوبی ها، هیتی ها، کاسی ها و اقوام دیگری را مشاهده می نماییم که به صورت کاملاً نامنسجم و بدوی زیست داشته اند و با حضور کوروش در تاریخ خاورمیانه این تشویش و اغتشاش جای خودرا به یک نظم حکومتی و بر مدار یک بروکراسی اداری و اجتماعی نوین می دهد.
میرجانی با بیان این که نقش و اهمیت کوروش در تاریخ ایران بر جنبه های حکومت داری و انسجام جغرافیایی سرزمینی به نام ایران متکی است، می گوید: یک نقش بی بدیل که او را در شمار یکی از فرهیخته ترین و دوام دارترین حاکمان جهانی مطرح کرده، شاید زیباترین و پرمغزترین توصیف از کورش و حکومتی که او بنیان نهاد را در کلام هگل فیلسوف شهیر آلمانی بتوان یافت.
وی درباب این توصیف می گوید: «از دیدگاه سیاسی، ایران زادگاه اولین امپراتوری راستین و حکومتی کامل است که از عناصری ناهمگن [بی گمان به معنای نسبی] فراهم می آید. در اینجا نژادی یگانه، مردمان بسیاری را دربر می گیرد (ولی این مردمان) فردیت خودرا در پرتو حاکمیت یگانه نگاه می دارند. این امپراتوری نه همچون امپراتوری چین، پدرشاهی، و نه همچون امپراتوری هند، ایستا و بی جنبش، و نه همچون امپراتوری مغول، زودگذر، و نه همچون امپراتوری ترکان بنیادش بر ستمگری است. برعکس، در اینجا ملت های گوناگون در عین آنکه استقلال خودرا نگاه می دارند، به کانون یگانگی بخشی وابسته اند که می تواند آنان را خشنود کند. بدین جهت امپراتوری ایران، روزگاری دراز و درخشان را پشت سر گذارده است و شیوه پیوستگی بخش های آن چنان است که با مفهوم (راستین) کشور یا دولت، بیشتر از امپراتوری های دیگر مطابقت دارد.»
وی ادامه می دهد: البته نظر هگل در این خصوص مشتی نمونه خروار است و در نگاه سایر متفکرین و مستشرقین معتبر جهانی نیز کورش در قامت یک مصلح اجتماعی، یک پادشاه که با شیوه های مسالمت آمیز و با احترام به سنت های ملل مغلوب برخورد کرده به دفعات در نوشته ها و آثار آنها آمده است.
قوانین کوروش همچنان باقی است
این پژوهشگر با تاکید بر این که کوروش قدیمی ترین بنیانگذاری است که قوانین و نظامات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی اش هنوز هم باقی مانده و استوار است، تصریح می کند: کوروش در دوره ای ظهور و بروز می کند که بزرگترین واحدهای سیاسی همبسته و شناسنامه دار در تاریخ منطقه خاورمیانه از استان های کوچکِ امروزین کوچکتر و دارای یک بروکراسی بسیار ساده و ابتدائی بودند.
وی با بیان این که شاید تنها بدیل قدیمی تر سلسله ای که کورش بنیان نهاد، سلسله آشور بود، می گوید: البته کیفیت حکومت داری و نحوه سلوکش با رعایای و ممالک زیر مجموعه اش آنچنان که در سالنامه های آشوری و نگاره های مکشوفه از شهر خورس آباد یا همان دورشاروکین باستانی ملغمه ای از خونریزی، تخریب، قلعه کوبی و استثمار ملل تابعه محدود در دو سوی زاگرس بود که خود به روشنی هویداست که این شیوه حکومت داری به هیچ روی در دیدگاه های کورش دوم جایگاهی ندارد و مدعای شاخص ما دراین زمینه همان فتح شهر باستانی بابل است.
وی تصریح می کند: شهری که از نیمه هزاره دوم پیش از میلاد بعنوان یک هدف مهم برای شاهک نشین و حکومت های محلی مد نظر بود و تا سال ۵۳۹ پیش از میلاد که کورش آنرا با صلح و موافقت فتح کرد هیچگاه روی مسالمت و دیرپایی یک حکومت مستقر را به خود ندید.
رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان اردکان، درباب بزرگداشتِ اثرگذاری کورش کبیر خاطرنشان می کند: همین گذاره بس که بخش عمده جوامعی که ما متمدن می دانیم وتاریخشان را مورد کنکاش قرار می دهیم، در مبداء تاریخی ظهور و حکمرانی کوروش زیسته اند، و در جهانی که پایه گذاری اش را کوروش کبیر ریخت منجر به زندگی جمعی اجتماعی و سیاسی پرداخته اند.
منبع: enjoytrip.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب