گنجی بر سینه خاک موزه ای زنده در دل تخت فولاد
لذت سفر: در موزه سنگ تخت فولاد، سنگ ها لب گشوده اند؛ از مرگ نمی گویند، بلکه از زندگی، هویت، شغل، باور و زیبایی ها سخن می رانند
خبرگزاری مهر، گروه استانها – کوروش دیباج: در بین شلوغی و هیاهوی زندگی شهری، جایی هست که سکوت، راوی هزاران داستان نانوشته است. جایی که سنگ ها زبان باز کرده اند تا از حیات، حکمت، هنر و هویت ملتی سخن بگویند که ریشه در تاریخ دارند. اینجا «تخت فولاد» است، مزارستانی که امروز در قلب اصفهان، نه فقط محل آرامش ابدی بزرگان، که مأمنی برای شناخت فرهنگ، دین، هنر و باورهای مردمی است. و در دل این پهنه تاریخی، «موزه سنگ تخت فولاد» چون نگینی کم نظیر، درخشان و متین، خودرا به عنوان اولین و تنها موزه تخصصی سنگ قبر در کشور، معرفی می کند.
از مزار به موزه؛ حکایت سنگ هایی که زنده اند
موزه سنگ تخت فولاد، نه فقط یک مجموعه از اشیای بی جان، بلکه تصویری زنده و ملموس از تاریخ فرهنگ مردمی، آیین های تدفین و هنر سنگ تراشی ایرانی-اسلامی است. در این موزه، سنگ ها سخن می گویند؛ برخی زمزمه ای از درد و وداع دارند، برخی فریاد بزرگی و شکوه. اینجا موزه ای است که روایت می کند، نه فقط به نمایش می گذارد.
با بالاتر از ۱۵۰ نمونه سنگ تاریخی از دوره های مختلف، این موزه قسمتی از میراث معنوی و هنری اصفهان را به تصویر کشیده و با تنوع خیره کننده ای از خط، نقش، فرم و مضمون، بستری برای شناخت لایه های پنهان تاریخ اجتماعی ایران فراهم آورده است. این سنگ ها، گاه تنها نشانی از نام و نشان صاحبانشان اند، اما در بیشتر موارد، آینه ای تمام نما از ذوق و زیبایی شناسی هنرمندان و جهان بینی عمیق مردم روزگاران گذشته اند.
آرامستان، آینه فرهنگ؛ تخت فولاد به مثابه موزه ای باز
آرامستان ها را نباید تنها محل دفن اموات دانست؛ آنها گالری هایی از زیست فرهنگی یک ملت اند. در منظر شهری اصفهان، تخت فولاد با قدمتی بالاتر از هزار سال، نقشی اساسی در تثبیت هویت تاریخی شهر دارد. آرامگاهی که هم چون «وادی السلام» نجف، مأمن هزاران عالم، هنرمند، مجاهد، شاعر، فقیه، فیلسوف و مردم عادی بوده و هست. هر تکیه اش، قصه ای است مستقل؛ از تکیه بابارکن الدین گرفته تا لسان الارض، از صفویه تا قاجار، هر دوره، نقشی بر این سنگستان نهاده است.
اینجا، مرز میان «مزار» و «موزه» برداشته شده. اگر در موزه ها به تماشای آثار رفته گان می نشینیم، در تخت فولاد، کنار آنان می نشینیم، و این تجربه ای است که در کمتر جایی می توان یافت.
روایت هنر بر بستر سنگ؛ میراثی از خطوط و نقوش
ویژگی ممتاز موزه سنگ تخت فولاد، تنوع چشم گیر هنرهای بصری و صناعت حجاری آنست. از خطوط کوفی و ثلث دوره ایلخانی تا نسخ و نستعلیق های صفوی و قاجاری، از نقوش هندسی و اسلیمی تا نگاره های انسانی، حیوانی، گل و گیاه؛ هر سنگ، پرده ای مستقل از یک اپرای تاریخی است.
در این میان، تصویر ابزارهای شغلی چون قلم دان، قیچی، شمشیر، ترازو، مهر، شانه، چاقو و … بر تعدادی از سنگ ها، نشان از جایگاه اجتماعی و حرفه ای متوفی دارد. گل های داوودی، نیلوفر، سرو و آفتابگردان، نمادهای پایداری، تولد و جاودانگی اند. و در کنار همه این ها، آیات قرآنی و اشعار فارسی با مضامین اخلاقی و عرفانی، معنایی مضاعف به این سنگ ها بخشیده اند.
بابارکن الدین؛ تکیه گاهی از جنس تاریخ و عرفان
موزه سنگ، در کنار یکی از مهم ترین و قدیمی ترین تکیه های تخت فولاد، یعنی آرامگاه بابارکن الدین قرار گرفته است؛ عارف قرن هشتم هجری که گنبد فیروزه ای هرمی شکلش، از شاخص ترین بناهای معماری تدفینی ایران محسوب می شود. این تکیه نه فقط محوری فرهنگی در تخت فولاد است، بلکه خود بخشی زنده از گفتمان معنوی شهر اصفهان را شکل داده است.
در مجاورت این بنا، موزه سنگ، گویی ادامه ای است بر جهان بینی عرفانی و هنری این سرزمین. بازدید از این مجموعه، تجربه ای است دوگانه؛ تماشای تاریخ و تأمل در معنا.
ثبت در حافظه ملی؛ تخت فولاد به مثابه میراث ناملموس
ارزش تخت فولاد، تنها در معماری و آرامگاه ها نیست؛ بلکه در لایه های پنهان هویتی، اعتقادی و هنری آن نهفته است. امروز، این گورستان تاریخی نه فقط در لیست آثار ملی ایران ثبت شده، بلکه واجد شاخصه های میراث ناملموس نیز شناخته می شود.
موزه سنگ تخت فولاد، به عنوان یکی از بخش های فعال مرکز فرهنگی تخت فولاد، نقش برجسته ی در مستندسازی، حفاظت و معرفی این میراث ایفا می کند. مستندنگاری سنگ ها، تحلیل سبک شناسانه آنها، آموزش شیوه های سنتی حجاری و معرفی نمادشناسی آرامستانی، همچون کارکردهای مهم این مجموعه است.
گردشگری فرهنگی در سایه درختان سرو
تخت فولاد، فضایی است که زیارت، تفکر، هنر و گردشگری را همزمان در خود جای داده است. برای گردشگران فرهنگی، این مجموعه یک مقصد متفاوت است؛ نه فقط برای تماشای آثار کهن، بلکه برای تجربه فضایی تلفیقی از تاریخ، طبیعت، معنا و زیبایی.
موزه سنگ در این بین، همچون ایستگاهی تأمل برانگیز، فرصتی برای مکث در راه گشت و گذار تخت فولاد است. در هوای مطبوع بهار اصفهان، سایه سار درختان کهن و صدای پرندگان، تجربه بازدید از این موزه را به خاطره ای فراموش نشدنی بدل می سازد.
گنجینه ای برای آیندگان؛ آموزش، پژوهش و الهام
نقش موزه ها در تربیت فرهنگی جامعه، انکارناپذیر است و موزه سنگ تخت فولاد از این قاعده مستثنی نیست. این موزه نه فقط برای گردشگران، بلکه برای دانشجویان هنر، معماری، تاریخ و مردم شناسی بستری باارزش فراهم آورده است. نشست های تخصصی، کارگاه های آموزشی و برنامه های پژوهشی در این مجموعه برگزار می گردد تا سنگ ها تنها به حافظان خاطره بدل نشوند، بلکه الهام بخش نسل های آینده باشند.
افق پیش رو؛ لزوم پشتیبانی از موزه های تخصصی
موزه سنگ تخت فولاد، نمونه ای کم نظیر از یک موزه تخصصی با هویت ایرانی-اسلامی است. اما این موزه برای بقا و توسعه، نیازمند حمایت های مستمر نهادهای فرهنگی، دانشگاهی و شهری است. مستندسازی کامل مجموعه، دیجیتالی سازی اطلاعات، توسعه فضاهای نمایشگاهی، تولید محتواهای چندرسانه ای و ترجمه اطلاعات برای مخاطبان خارجی، همچون ضرورت هایی است که آینده این موزه را تضمین خواهدنمود.
سخن آخر؛ سنگ ها هنوز حرف دارند …
موزه سنگ تخت فولاد، جایی است که تاریخ، دین، هنر و هویت در قالبی سنگی و جاودانه گرد هم آمده اند. این موزه، نه فقط حافظه شهر اصفهان، که آیینه ای از تاریخ اجتماعی ایران است. در جهانی که سرعت و فراموشی بر همه چیز سایه افکنده، این سنگ ها ایستاده اند تا بگویند: «ما هنوز حرف داریم، فقط کافی است کسی گوش بسپارد…»
منبع: enjoytrip.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب