چهار ستون چوبی نگهدار میراث 113 ساله
لذت سفر: خراسان رضوی کاشمرِ 2500 ساله مملو از آثار تاریخی است که تعدادی از این بناهای تاریخی باارزش به سبب بی توجهی و عدم تخصیص اعتبارهای موردنیاز برای مرمت درحال تخریب هستند.
مدرسه حاج سلطان العلما یکی از این بناهای بسیار خاص و منحصر به فرد این منطقه و حتی کشور شمرده می شود که در سال ۱۳۳۰ قمری «حاج ملاهادی سلطان العلما» آنرا ساخت و برای پرورش طلاب علوم دینی وقف کرد. هر چند زمانی ۲۰۰ طلبه در این بنا آموزش می دیدند اما چند سالی می شود به سبب فرسودگی و بی توجهی مسئولان این آمار به ۳۰ طلبه کم شده است.
سال ها می گذرد که چهار ستون چوبی نگهدار این میراث ۱۱۳ ساله شده اند؛ ستون هایی که اگر نبود، شاید بجای این بنا امروز شاهد راه اندازی مجتمع های تجاری می بودیم.
رئیس اداره میراث فرهنگی کاشمر نیز در گفت و گو با ایسنا از این بنای تاریخی به عنوان یکی از شاخص ترین آثار میراث فرهنگی مربوط به اواسط دوران قاجار نام برد و اظهار داشت: این اثر علاوه بر این که ارزش بسیاری به لحاظ میراثی دارد، ارزش معنوی نیز دارد.
رضا یوسفی بیان کرد: هرچند این اثر در تاریخ پنج تیر ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۱۹۲۹ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید اما به سبب این که موقوفه بود و مدیریت آن با حوزه های علمیه استان است، می طلبد اداره اوقاف و امور خیریه و همین طور حوزه های علمیه استان همراهی خودرا برای مرمت مدرسه علمیه حاج سلطان بیشتر کنند.
وی اضافه کرد: با توجه به این که رقبات موقوفه مدرسه حاج سلطان و محل های درامد آن مشخص است، می طلبد از محل این درآمدها مبالغی برای مرمت بنا اختصاص پیدا کند.
یوسفی با تاکید بر این که همه باید در حفظ این مدرسه تاریخی تلاش نماییم، اشاره کرد: با وجود این که امسال ۲۰۰ میلیون تومان برای مرمت قسمتی از این بنای تاریخی اختصاص یافته اما می طلبد اعتبار بیشتری تخصیص یابد و تنها به یک قسمت خاص خلاصه نشود.
وی با اعلان اینکه برای مرمت تمام بنا به سه میلیارد تومان اعتبار نیاز است، عنوان کرد: اداره میراث فرهنگی شهرستان، مدیریت حوزه علمیه و اوقاف سه راس موثر در این مدرسه است.
مرمت هایی که عامل تخریب شد
با توجه به این که تنها مسجد جامع گناباد و مسجد جامع ملک زوزن خواف ۲ ایوانه است و برخی مساجد دیگر هم یک ایوان شان تخریب شده و فقط بنای تاریخی ۲ ایوانه و بادگیر به یادگار مانده در منطقه مربوط به مدرسه حاج سلطان العلماست اما تا حالا درخواست هایی برای تخریب این بنای فاخر و راه اندازی چند طبقه تجاری مطرح شده است؛ در صورتیکه اگر متولیان اهمیت اینطور بناها را به خوبی معرفی می کردند، نباید شاهد اینطور توقعات می بودیم؛ از سویی طی چند سال اخیر مرمت هایی در این بنا انجام شده که خودش نیز عامل تخریب شده است.
ناظر ستادی مشهد در زمینه میراث فرهنگی شهرستان های کاشمر، خلیل آباد و بردسکن نیز در همین خصوص به ایسنا اظهار داشت: هرچند مطالعات این مکان در سال ۹۰ انجام شده اما همیشه نسبت به نحوه ی اجرای آن انتقادهایی داشته ام.
علیرضا یاوری اظهار نمود: بارها در جلسات شورای فنی استان انتقاد داشته ام که ۱۰ سال از مطالعات گذشت اما نه مطالعات به جایی رسید و نه اقدامی برای مرمت شده جز این که ضرر و ضربه همان کارهای اندک مرمتی انجام شده بیشتر بود.
وی عنوان کرد: اگر اقدامی برای این بنا نمی شد، بهتر بود چون خود مرمت ها لطمه هایی به بنا وارد کرده است. هرچند تا حالا چندین مدیر کل از این مدرسه بازدید داشته و چندین مشاور مطالعات انجام دادند ولی عملا کاری نشد و اعتباری تخصیص داده نشد تا این که با مکاتبات بسیار امام جمعه کاشمر با وزیر میراث فرهنگی فعلا برای امسال ۲۰۰ میلیون تومان اختصاص یافت.
ناظر ستادی مشهد در زمینه میراث فرهنگی شهرستان های کاشمر، خلیل آباد و بردسکن بیان کرد: با پیگیری مسئولان شهرستان پایداری این اعتبارات باید ادامه دار باشد.
وی اضافه کرد: طرح جامع مرمتی مدرسه حاج سلطان بر طبق صورت وضعیت سال ۱۳۹۹ که مصوب هم شده قریب به سه میلیارد تومان اعتبار نیاز داشته ولی باتوجه به افزایش هزینه مصالح، کارگر و دستمزدها این رقم بسیار بیشتر شده است.
یاوری با انتقاد از این که در دوره ای به سبب رعایت نشدن حریم های ساخت و ساز بناهای اطراف بلندتر از اثر راه اندازی شد، اظهار داشت: به سبب راه اندازی مدارس جدید و کمتر شدن فعالیت آن سبب شد لطمه بیشتری به این بنا وارد شود، بطوریکه طبقات بالا از سال ۹۰ تعطیل شده و مورد استفاده قرار نمی گیرد.
وی با اعلان اینکه به سبب عدم اعتبار مورد نیاز کلیه تاسیسات آبی این بنا مشکل دارد، مطرح کرد: به سبب آب افتادگی در سالن بالا و زلزله هایی که در منطقه داشتیم، از سویی به سبب اجرای نادرست آهن کشی و بزرگتر بودن دهنه ها از حد استاندارد مشکلات جدی را به وجود آمده است.
ناظر ستادی مشهد در زمینه میراث فرهنگی شهرستان های کاشمر، خلیل آباد و بردسکن عنوان کرد: هرچند برای امسال ۲۰۰ میلیون تومان تخصیص یافت اما هزینه کف سازی ها، افزایش مقاومت ستون ها و... که جز طرح جامع مرمتی است، بمراتب بیشتر است.
وی با اشاره به این که با این مبلغ در فاز یک می توان مشکل برخی قسمت ها پرخطرتر را رفع نمود، اضافه کرد: امسال سالن های طبقه بالا، کف سازی ایوان سمت شرق و تمام ناودان مرمت می شود.
یاوری با ابراز تاسف از این که یکسری مرمت هایی که قبلا شده، خود عامل تخریب بنا بوده، افزود: اوقاف هم باید سهم خودرا در این بنا انجام دهد.
وی با اشاره به این که بنا مربوط به دوره قاجاریه و بصورت وقفی است، عرصه بنا را ۱۴۰۰ مترمربع اعلام نمود و اظهار داشت: خوشبختانه بادگیر بسیار باارزش مدرسه حفظ شده است.
رقبات در تصرف
با توجه به این که رقم های ۱۰۰ و ۲۰۰ میلیونی برای مرمت مدرسه دردی را دوا نمی کند؛ بنا بر این باید برای بنای تاریخی ردیف ملی در نظر گرفته شود و مهم تر این که تکلیف موقوفات این مدرسه علمیه که گفته می شود ۲۷ صحرا آب و ملک دارد، مشخص شود.
کارشناس توسعه و عمران اداره اوقاف و امور خیریه کاشمر در همین خصوص اظهار داشت: هرچند متولی مدرسه علمیه حاج سلطان اداره اوقاف بوده و این بنا موقوفاتی هم دارد اما همه رقبات آن در تصرف است.
سعید شهابی با اعلان اینکه عمده اراضی این موقوفه در روستای حاجی آباد است، اشاره کرد: کلیه اراضی در دوره اصلاحات اراضی واگذار شده است.
وی اشاره کرد: هرچند ۴۰ درصد مالکیت روستای حاجی آباد متعلق به موقوفه حاج سلطان است ولی هم اکنون هیچ رقبه دارای درآمدی در این روستا نداریم.
کارشناس توسعه و عمران اداره اوقاف و امور خیریه کاشمر اضافه کرد: با وجود این که سندهایی ابطال شده ولی هنوز نتوانسته ایم قرارداد اجاره جدید تنظیم کنیم؛ پیگیری های زیادی هم در این خصوص شده که به سرانجام نرسیده است.
وی اظهار داشت: در اراضی صدرآباد هم از حدود چهار سال قبل عملیات های عمرانی شروع شده که راه اندازی استخر ذخیره آب و باغات از آن جمله بوده اما هنوز به درآمد نرسیده است.
شهابی عنوان کرد: شاید مدرسه علمیه حاج سلطان ۲۷ صحرا داشته باشد اما فقط صحرای صدرآباد در تصرف اوقاف است.
مدرسه حاج سلطان باید از حالت میراثی صرف خارج شود
امام جمعه کاشمر هم در این خصوص در گفت و گو با ایسنا با اعلان اینکه باید مشخص شود درآمدهای موقوفه مدرسه علمیه حاج سلطان کجا هزینه می شود، اظهار داشت: با وجود این که مدیریت مدرسه حاج سلطان را سه مجموعه اداره میراث فرهنگی، اداره اوقاف و مدیریت حوزه های علمیه شهرستان بر عهده دارند اما هیچکدام دست به ترکیب آن نمی زنند و رها شده است.
حجت الاسلام جواد طاهری با اشاره به این که حالا ۳۵ نفر از طلبه های شهر در این مدرسه مبادرت به برگزاری کلاس می کنند، اضافه کرد: قسمتی از درآمد موقوفه برای توسعه و حفظ آن و بخشی برای نیت واقف است.
وی اشاره کرد: برخی تصور می کنند درآمد حوزه علمیه حاج سلطان بسیار زیاد است؛ در صورتیکه اینجا رایگان اداره می شود و فقط یک مستخدم دارد که اداره اوقاف فقط حقوق همان را می دهد.
امام جمعه کاشمر با ابراز تاسف از این که تمام اتاق های بنایی با این عظمت مخروبه شده و اگر تا حالا سر پا مانده، به همت همین طلبه ها بوده که مبادرت به برگزاری کلاس می کنند، عنوان کرد: هرچند تلاش شد برای فعال نگه داشتن مدرسه و احیای آن حتی دفتر امام جمعه را به این مکان انتقال دهیم که مشکل ایمنی عنوان شد.
وی با بیان این که برمبنای آنچه اعلام شده مدرسه از نظر ایمنی با مشکلاتی مواجه می باشد، اشاره کرد: با زنده شدن رقبات و درآمدهایی که دارد، حوزه علمیه حاج سلطان در آینده به خوبی فعال خواهد شد.
طاهری با اعلان اینکه حوزه باید از حالت میراثی صرف بیرون رود، اظهار داشت: اگر هیچ امامزاده و اداره فرهنگی نداشته باشیم، این حوزه از نظر فرهنگی با نیروهایی که تربیت می کند به تنهایی می تواند شهر را اداره کند.
بنا درحال به تخریب است
مدیر حوزه علمیه حاج سلطان هم در این خصوص به ایسنا اظهار داشت: مدرسه علمیه حاج سلطان موقوفه ای به نام یکی از علمای شهرستان بوده که وقف نامه بسیار سختی هم برای طلابی که در این مدرسه مشغول به تحصیل هستند، گذاشته است.
حجت الاسلام علی محمدی اضافه کرد: مرحوم حاج سلطان العلما موقوفاتی را در آن زمان برای این مدرسه در صدرآباد، حاجی آباد، تربقان و خیلی از روستاهای دیگر وقف نموده که بیشتر این موقوفات زنده شده و درآمد دارند.
وی اشاره کرد: چند سالی است که اداره اوقاف بر روی اراضی صدرآباد متمرکز شده و الان ۶۸ هکتار باغ و استخر بزرگی راه اندازی نموده که از درآمد همین مدرسه بوده است.
مدیر حوزه علمیه حاج سلطان عنوان کرد: با وجود این که تا حالا جلسات بسیاری با اداره اوقاف درباب وضعیت درآمد رقبات این مدرسه گذاشته شده ولی هر زمان که موضوع مطرح شده، اعلام می کنند درحال توسعه هستیم؛ در صورتیکه اگر آنها به ثمر برسد، می توانیم چندین مدرسه بسازیم و تحویل دهیم ولی تا حالا فقط هزینه های جزئی در این مدرسه شده و اقدام دیگری ندیدیم.
وی همین طور با انتقاد از مرمت هایی که برخی مواقع توسط کارشناسان میراث فرهنگی صورت گرفت، اظهار داشت: زمانی که تعمیرات جریان داشت، زیرستون ها را خالی و برای مدتی رها کردند که این اقدامشان به بنا لطمه جدی وارد کرد.
حال که اعتبارات پاسخ گوی نیازهای این بخش از ثروت فرهنگی کشور نیست و مشکلات اقتصادی و تعدد بناهای تاریخی سبب شده سازمان میراث فرهنگی در دستیابی به اهداف خود قدری با مشکل و چالش مواجه شود، برای صیانت از بناها به خرَدی جمعی و همکاری ادارات و ارگان های مختلف نیاز است.
آینده متعلق به کسانی است که علاوه بر شناخت تاریخ و گذشته خود، نهایت تلاش را برای صیانت از میراث سرزمین شان و انتقال آن به بهترین شکل ممکن به آیندگان انجام دهند.
منبع: لذت سفر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب