هنرمند خوشنویس:
آموزش خوشنویسی را در کرونا متوقف نکردم
به گزارش لذت سفر هنرمند و استاد خوشنویس اظهار داشت: شیوه آموزش کارگاهی «استاد-شاگردی» مهم می باشد، اما در دوران انتشار کرونا آموزش را متوقف نکردم، با شیوع بیماری با استفاده از فضای مجازی دوره های آنلاین (برخط) را طراحی کردم.
کرونا که آمد بسیاری آموزشگاه های هنری تعطیل شد؛ اساتید و هنرجویان حوزه مختلف هنری از موسیقی تا نقاشی، از صنایع دستی تا نمایش که تجربه چنین شرایطی را نداشتند و همیشه کلاس ها و دوره ها را به شیوه کارگاه های آموزش حضوری به شیوه معروف به استاد-شاگردی تجربه کرده بودند، با رویداد تازه اما غریبی آشنا شدند؛ آموزش آنلاین.
بیشتر موسسه های آموزشی که به شکل سنتی مدیریت می شدند با انتشار کرونا وارد بحران شدند، اما آموزشگاه های مدرن که به سیستم های ارتباطی نوین آشناتر بودند ظرف چند هفته توانستند خویش را جمع و جور کنند. احتیاج به بستر اینترنت، فضای مجازی، شبکه اجتماعی حتی اساتیدی را که با تلفن های هوشمند ناآشنا بودند وادار کرد برای حفظ بازار کار و باقی ماندن در راه رقابت آموزش و حفظ هنرجویان، خویش را به روز کنند تا جایی که مراوده آموزشی پایاپای شکل گرفت هنرجویان نوجوان به استاد هنرمند خود شیوه استفاده از ابزار نوین ارتباطی را یاد می دادند.
در همین چارچوب با مجتبی صادقی از هنرمندان خوشنویس درباره هنر خوشنویسی، انواع خط و آموزش آن صحبت کردیم؛ او که از اساتید ممتاز خوشنویسی است و سابقه کتیبه نویسی و دیوارنگاری در اماکن فرهنگی و مذهبی و آموزشی در محلات و مناطق مختلف تهران را دارد، ۱۲ نوع خط خوشنویسی را آموزش دیده و می شناسد. صادقی متولد ۱۳۵۷ فارغ التحصیل انجمن خوشنویسان و دارای مدرک ممتاز در خط نستعلیق و فوق ممتاز در خط ثلث و نسخ عربی است و ۲۵ سال سابقه آموزشی و اجرایی هنری در زمینه خوشنویسی و تذهیب دارد.
وی از کاتبان ممتاز و جوان قرآن کریم، عضو دارالکتابه جمهوری اسلامی ایران و بنیاد قرآن جمهوری اسلامی ایران بعنوان کاتب قرآن و جزء کاتبان برتر در رشته خط نسخ یاقوتی در ایران است و خطاطی و طراحی پوش های ضریح امام رضا (ع)، خوشنویسی و طراحی پارچه های مناسبتی آستان قدس رضوی و نصب روی ایوان طلا را از افتخارات زندگی خود می داند.
صادقی از شاگردان استاد مسعود فاضلی مقدم در طراحی و خوشنویسی کتیبه های ورودی صحن حرم امام موسی بن جعفر (ع) در کاظمین (سال ۹۵ و۹۶) است و یک سال پیش از آن بعنوان خادم افتخاری فرهنگی حرم امام رضا (ع) و بعد از آن بعنوان کاتب ممتاز قرآن در اجلاس مشهد پایتخت فرهنگی جهان اسلام انتخاب گردید.
او که دوره های ممتاز نستعلیق، شکسته نستعلیق، ثلث، نسخ را گذرانده و خطوط کوفی، کوفی قیروانی، محقق، ریحان، دیوانی، اجازه، توقیع و رقاع را هم آموزش دیده و تسلط دارد، حالا مدرس خط ثلث در انجمن خوشنویسان تهران است. وی به جز معلمی و دبیری رشته هنر خوشنویسی در مدارس و داوری مسابقات هنری در این رشته، از سال ۱۳۹۰ منظم کارگاه های آموزشی در مجموعه های مختلف فرهنگی، مذهبی، آموزشی در مناطق مختلف تهران برگزار کرده که البته با انتشار کرونا دوره های آموزشی آنلاین این رشته را برای علاقه مندان در فضای مجازی برگزار می نماید.
هنرجویان بین المللی دارم
صادقی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا درباره آموزش حضوری و مجازی هنر خوشنویسی اظهار داشت: شیوه آموزش کارگاهی استاد شاگردی مهم می باشد، اما در دوران انتشار کرونا آموزش را متوقف نکردم، با انتشار کرونا بلافاصله با استفاده از بستر فضای مجازی دوره ها آنلاین را طراحی کردم. کارگاه حضوری خوشنویسی فقط در تهران امکان پذیر بود، اما با دوره های آنلاین هنرجو از سراسر کشور حتی از کشورهای ترکیه، یمن، لبنان و عراق دارم، هنرجویان عرب زبان که در تهران هستند، توضیحات مرا در این فیلمها به زبان عربی ترجمه می کنند، چون حرکت دست درحال نگارش برای هنرجو مهم می باشد.
ریشه خطوط نسخ و ثلث، ایرانی است
صادقی درباره شروع آموزش خوشنویسی با اشاره به اینکه نستعلیق و شکسته نستعلیق شوق و ذوق اولیه و طلیعه خوشنویسی است، اظهار داشت: به صورت معمول آموزش خوشنویسی در ایران از خط نستعلیق آغاز می شود و برای دریافت مدرک معتبر در کنار آن، نگارش خطوط دیگر را هم باید یاد گرفت؛ نزدیک ترین خط به نستعلیق، خط شکسته نستعلیق است که معمولاً خط دوم و به همین ترتیب آموزش ثلث و نسخ بعنوان خطوط سوم و چهارم را هم باید آغاز کرد.
هنرمند خوشنویس عنوان کرد: همه خطوط موجود درحال نگارش از نستعلیق تا ثلث و نسخ همه خط ایرانی است، گاهی چون نسخ و ثلث در نگارش عربی به کار می رود تلقی می شد این خطوط ایرانی نیستند و با انتساب این خطوط به کشورهای عربی آنها را مبدع این خطوط معرفی می کردند، که البته خیلی از اساتید و هنرمندان و کارشناسان با ارائه مدارک و مستندات تلاش کردند و ثابت کردند ریشه خطوط نسخ و ثلث، ایرانی است.
خط کوفی تنها خطی که است اصالتا عربی و به ایران تعلق ندارد و کاملا غیر ایرانی است، اما پیشکسوتان خوشنویسی ایران مانند نگینی که از دل یک کوه می تراشمد، از درون خط کوفی هم خطوط محقق، ریحان و ثلث را ابداع کردند و تغییر شکل و ماهیت و نوآوری در این خط شروع شد.
صادقی عنوان کرد: من هم مانند خیلی از علاقه مندان، خوشنویسی را با نستعلیق شروع کردم، اما بر مبنای حس و خواسته که از خوشنویسی داشتم و دنبال افزایش مهارت و دانش در این عرصه بودم به مرور یادگیری شکسته نستعلیق و ثلث را هم آغاز کردم، و به مرور متوجه شدم در خط ثلث استعداد بیشتری هم دارم.
استاد ممتاز خوشنویسی اظهار داشت: خط ثلث، خط بسیار قدرتمند دارای طول بلندی است و برای روان خوانی و آسان خوانی یک نوشته به فضای بسیاری لازم دارد. در مصحف در نوشتن آیات قرآن یا احادیث اگر به منبع نویسی نیاز باشد، به سادگی نمی توان از خط ثلث استفاده کرد، از طرفی نستعلیق و شکسته نستعلیق به علت سبک کندنویسی که دارد پاسخ گوی نگارش قرآن نبود که منجر به ابداع خط نسخ شد.
با یادگیری خطوط ثلث و نسخ افتخار کتابت قرآن نصیبم شد
صادقی ضمن اشاره به این که قدمت خط نسخ پیش از نستعلیق و شکسته نستعلیق است، اظهار داشت: در دوره ای قرآن کتابت می کردند، دیگر خطوط ثلث و کوفی هم پاسخ گوی نگارش مصحف قرآنی نبود، چونکه مشکلات کمبود کاغذ وجود داشت و بر مبنای ساختار این خطوط تعداد صفحات قرآن بسیار زیاد می شد، بنابراین خط نسخ ابداع شد. پس هنرمندی که خط ثلث را می آموزد به یادگیری خط نسخ هم مجبور می شود.
هنرمند خوشنویس با اشاره به اینکه «خط کوفی اولیه نقطه و اعراب نداشت و خواندن آن بسیار دشوار بود»، توضیح داد: با یادگیری خطوط ثلث و نسخ افتخار کتابت قرآن هم نصیبم شد. همزمان خط کوفی را از مستندات قدیمی، هم برای بهتر خواندن و زیبا نوشتن آیات قرآن و هم برای افزایش دانش و خط شناسی شروع کردم؛ آموختن و تمرین خط کوفی به خوشنویس قوت دست می دهد تا استقامت بیشتری را در نگارش خط ثلث نمایش دهد.
در کنار خط کوفی اولیه، یادگیری کوفی قیروانی را هم شروع کردم که یک خط تزیینی نگارشی است؛ افتخار داشتم نوروز سال ۹۹ متن صلوات خاصه امام رضا (ع) را روی پارچه که دوردوزی و گل دوزی شد با ترکیب خط کوفی اولیه و خط کوفی قیروانی نوشتم که داخل ضریح روی سنگ مزار مطهر امام رضا( ع) در مشهد مقدس نصب شده است.
وی اظهار داشت: محقق و ریحان از زیرشاخه های جذاب خط ثلث است که البته پیش از ثلث ابداع شده بودند، اما حالا به علت کاهش کاربرد آن بعنوان زیرشاخه های ثلث محسوب می شوند؛ محقق به اندازه کتیبه و ریحان به اندازه قلم نوشته می شود که البته هر کدام قواعد خاص خویش را دارند.
خط ثلث در دوره های مختلف برای روان نویسی در آثار و کتابت ابداع شد، اما هنرمندان خوشنویس برای تزیین کتیبه نویسی های خود و ملیح تر کردن این خط قدرتمند و مستحکم و ایجاد ظرافت، شیب الف ها را تغییر دادند، سر عین ها را درشت تر و تزییناتی را هم اضافه و چند خط جدید اجازه، توقیع، رقاع ابداع کردند که جزو زیرشاخه های ثلث شدند.
خط دیوانی خط قدیمی کاملا ایرانی است
صادقی خاطرنشان کرد که «یادگیری خط ثلث بسیار زمان بر است و یک هنرمند ثلث نویس با کمی ظرافت و تزیین می تواند متنی زیبا، ظریف و مستحکم بنویسد به شرط آنکه این سبک ها و این تزیین ها را هم مطالعه کند و آموزش ببیند.»
وی به سوابق خود در طرح های اجرایی خوشنویسی و کتیبه نویسی اشاره نمود و اظهار داشت: همیشه دنبال این بودم که خوشنویسی را در جدا از آثار و تابلوهای نمایشگاهی در سطوح بزرگتر روی پارچه های بزرگ، کتیبه ها و دیوارها در مناظر شهری و اماکن عمومی اجرا کنم تا مردم با زیبایی های خوشنویسی بیشتر آشنا بشوند و لذت ببرند.
هنرمند خوشنویس خط دیوانی را خط قدیمی کاملا ایرانی دانست و عنوان کرد: البته این خط هم اکنون در ایران توسط خوشنویسان استفاده نمی گردد، خط دیوانی بعد از نسخ و ثلث ابداع شد و نهمین خطی است که یاد گرفتم. این خط مانند شکسته نستعلیق قدرت مانور فراوان و بافت خوش نقش، دورها و دایره های زیادی دارد؛ از ترکیب این خط و ثلث برای آثار و کارهایی که در آستان قدس رضوی استفاده کردم و یک قطعه هنری طراحی کردم؛ در مناسبت های مذهبی هم آثاری را می نوشتم که جذبه آن از خط دیوانی گرفته می شود، از این ترکیب ها برای زیبایی، جذابیت و خوانایی بیشتر آثار استفاده کردم، که هم ظرافت اثر افزایش یافت و هم به خط ثلث لطمه وارد نشد.
خط ثلث بی نقص ترین خط در خوشنویسی است
صادقی اظهار داشت: خط ثلث، اصالتا ظرفیت های زیادی در طراحی و گرافیک دارد، بسیار گیرا و کاربردی است؛ اساتید خوشنویس و پیشکسوت روی آن بسیار کار کرده اند، معتقدم خط ثلث بهترین، زیباترین و بی نقص ترین خط در خوشنویسی است و همه جا در هر اثری میتوان از آن استفاده کرد؛ خیلی از طراحان برای ابهت در آثارشان و جایگزینی خط شکسته نستعلیق، از خط ثلث بهره می برند.
این استاد خوشنویس اظهار داشت: در طول ۲۵سال گذشته دوازده خط را هم یاد گرفتم، هم آموزش دادم و از هر کدام آثار مختلفی در ابعاد مختلف تولید کردم، چه آثار نمایشگاهی چه آثار سفارشی طراحی، آثاری که هنوز هم در اماکن مختلف فرهنگی، مذهبی و آموزشی با گذشت ۱۰سال، همچنان بدیع بودن طرح، کیفیت نقش و رنگ خویش را مانند روزهای اول طراحی حفظ نموده اند و مورد توجه افراد مختلف قرار می گیرد.
هنرمندانی که دوره انجمن خوشنویسان می گذارنند و ثلث و نسخ را یاد می گیرنند، قالبا این خطوط را آموزش می بینند، این روند اجتناب ناپذیر است. اما این که تا چه اندازه از هر کدام از این خطوط در آثار خود استفاده می نمایند مهم است؛ هنرمندان ممتاز خوشنویسی تفاوت و ظرایف همه خطوط را می شناسند، اما این که استاد خوشنویس این سبک خط را تا چه اندازه می نویسد و در آثارش تجلی دارد به علاقه او بر می گردد.
هنرمند خوشنویس اظهار داشت: در زندگی روزمره معمولاً نامه ها را دستی و با خط خوش می نویسم، در نامه های اداری و حتی نوشتن چک های بانکی تلاش می کنم با خطوط مختلف زیبا بنویسم، به همین اندازه که در شلوغی کار و دغدغه های حتی به اندازه چند لحظه بتوانم ذهن کارمند یک اداره یا یک بانک را به این هنر زیبا جذب کنم، انجام می دهم.
افتخار خادمی امام رضا (ع) از معجزات زندگی ام است
صادقی خاطرنشان کرد: زمانی که می خواستم خادم افتخاری آستان قدس رضوی شوم رزومه کاری خویش را به خط خوش نوشتم و فکر می کردم تا ۱۰ سال آینده نوبت بدهند و اعلام کنند، دلم می خواست برای بارگاه امام رضا (ع) خط بنویسم، تنها مهارت و سرمایه ام خوشنویسی بود و از اعماق وجودم دلم می خواست برای زائر امام هشتم خط بنویسم؛ افتخار خادمی امام رضا (ع) از معجزات زندگی من است که به جای ۱۰ تا ۱۱ سال انتظار، فقط ۱۱ ساعت طول کشید تا خادم فرهنگی بارگاه آقا شوم.
او افزود: زمانی که فراخوان دادند فقط از مشهد خادم فرهنگی قبول می کردند. من با عشق به خود امام رضا (ع) و با خط زیبا رزومه ام را برای آستان نوشتم و ارسال کردم. در همان ۱۱ ساعت آقا مرا به خادمی طلبید که از سال ۱۳۹۴ تا کنون این افتخار را دارم که زائرین که آن خط ها را در صحن حرم می بینند، اگر حس معنوی ایجاد شود، آن حس برای من به تمام جهان می ارزید.
صادقی اظهار داشت: در حرم امام موسی بن جعفر (ع) در کاظمین عراق هم در ورودی حرم باب صاحب الزمان (عج) چهار کتیبه کار کردیم که طلاکاری شده نخستین کتیبه مدرن اماکن متبرکه است چونکه این کتیبه، کاشی کاری نشد و روی فلز کار شد.
هنرمند خوشنویس اظهار داشت: حتی فردی که خوشنویسی و خطوط را نمی شناشند وقتی یک دیوارنگاری خوشنویسی را در سطح شهر می بیند، آرامش بصری می گیرد و همین آرامش روانی در آرامش عمومی جامع هم تأثیر می گذارد.
صادقی از خلا و نبود دیوارنگارهای خوشنویسی در سطح شهر انتقاد نمود و اظهار داشت: طراحی و زیباسازی باید در محوطه مدارس و کلاس های درس دانش آموزان، دیوارنگارهای شهری در اماکن فرهنگی و مذهبی در ایستگاه های مختلف مترو باید رواج پیدا کند تا چشم و ذائقه شهروندان با خط و خوشنویسی آشنا شود.
منبع: لذت سفر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب