استاد پیشكسوت منبت كاری:
هنر و هنرمند تاریخ انقضا ندارد
به گزارش لذت سفر هنرمند پیشکسوت منبت کار، هنر را زیور انسان دانست و اظهار داشت: هنر و هنرمند تاریخ انقضا و بازنشستگی ندارد، هنرمند می میرد، اما آثارش برای آیندگان ماندگار است.
به گزارش گروه فرهنگی ایرنا، استاد مهدی طوسی هنرمند پیشکسوت منبت کار متولد سال ۱۳۳۰، دارای مدرک درجه یک هنری (معادل دکتری) و بازنشسته پژوهشکده هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است؛ او با مدرک دیپلم سال ۱۳۶۱ در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی استخدام شد و بعنوان راهنمای موزه و بخش تبلیغات در مجموعه های فرهنگی تاریخی سعدآباد و نیاوران و موزه آبگینه فعالیت داشت. طوسی قبل از شروع دوران کاری هنری و انتقال به پژوهشگاه میراث فرهنگی، ۱۲سال مسئول روابط عمومی سعدآباد بود.
آثار و نگاره های چوبی استاد طوسی در گروه منبت ظریف یا چاقویی قرار دارد؛ هنری بسیار ظریف و دقیق که بر روی قطعات کوچک چوب های شمشاد (زرد) و عناب (قرمز) و گردو (قهوه ای) و با بهره گیری از قلم های ریز و ذره بین انجام می شود، هنری که به سوزن در چشم فروبردن معروف است.
حضور در بیش از ۸۰ نمایشگاه داخلی و خارجی، کسب رتبه های برگزیده و برتر در ۲۵ نمایشگاه و مسابقه بین المللی، دریافت جوایز و تقدیرنامه از بیشتر مقامات عالی رتبه کشور و خلق بیش از ۱۴ اثر فاخر موزه ای در کارنامه هنری این پیشکسوت هنرمند به چشم می خورد.
طراحی و خلق آثاری همچون کتاب های نمادین از قرآن کریم و دیوان حافظ و با نقش و نگارهای منبت مشبک، تذهیب تا مقرنس و خوشنویسی، رحل قرآن و آثاری مزین به نام ائمه اطهار (ع)، قلم و قلمدان و جای مرکب و انواع تابلوهای خوشنویسی و نظایر آنها با زمینه ها و طرح های فرهنگی، اسلامی و عرفانی که حالا در موزه های مختلف کشور همچون گنجینه موزه هنرهای سنتی میراث فرهنگی و موزه صنایع دستی و موزه ملی قرآن و موزه بنیاد امیرکبیر نگهداری می شود، حاصل بیش از سه دهه تجربه زندگی هنری و از آثار ماندگار این استاد پیشکسوت منبت کار است.
طوسی ریشه گرایش به هنر را علاقه و تماشای دقیق اماکن تاریخی باستانی و هنر معماری و سنگ نگارانه و نقوش، آیینه کاری هایی که در مسافرت به مناطق مختلف کشور در دهه ۵۰، پیش از ورود به سازمان میراث فرهنگی و فعالیت در شرکت های راه وساختمانی در بخش خصوصی داشته، می داند و معتقد می باشد «در کار هنری، ۹۹ درصد نگاه کردن و تفکر و فقط یک درصد کار کردن است، روش کار و ابزار کار را می توان آموخت، اما تولید یک اثر هنری به خلاقیت و اندیشه بستگی دارد.»
با انتقالی به پژوهشگاه با دو گروه شغلی تنزل، حقوقم نصف شد
طوسی در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا بیان کرد: از همان ابتدا به کار اداری علاقه ای نداشتم، اما متاهل شده بودم و نمی توانستم ریسک کنم به فکر شغل دوم بودم، اما همچنان درونم برای هنر می جوشید، چندسالی هم خوشنویسی آموزش دیدم؛ در اواخر دهه ۶۰ در پژوهشکده کارگاه های آموزشی رایگان برای کارکنان برگزار می کردند، به کار چوب علاقه داشتم و آموزش منبت را انتخاب کردم، که از میان منبت ظریف و ریز چاقویی و منبت درشت که مربوط به طراحی و ساخت مبلمان و بوفه است، با شناخت ابزار و چوب، منبت ظریف را که میخ و چکش و میز و گیره و کارگاه بزرگ لازم نداشت و سرو صدایی هم نداشت، انتخاب کردم.
هنرمند پیشکسوت منبت کار اظهار داشت: اوایل حتی پول نداشتم چوب بخرم، حقوقم حدود ۳۵۰۰ تومان بود؛ مغر گردوهایی را که می خوردیم، روی پوست گردو کنده کاری می کردم، گاهی تصویر حدود ۳۰ حیوان را روی پوست گردو کنده کاری می کردم، حتی مرا بعنوان گردویی می شناختند، آن زمان میان هنرمندان ناشناخته بودم در هیچ نمایشگاهی هم شرکت نکرده بودم، روزی کارهایم را به استاد پرویز بهزاد (پسر مرحوم استاد حسین بهزاد) که نقاش و نگارگر هستند به سعدآباد آمده بودند، نشان دادم تا نظرش را بپرسم، نگاهی کرد و ایراد نگرفت و راهنمایی هم نکرد گفت «کار کن، کار کن»، فهمیدم که باید پشت کار داشته باشم و زحمت بکشم تا بتوانم مسیر خودرا پیدا کنم و در راه کار توانستم نقصها و معایب کار خودرا رفع کنم.
طوسی گفت: همان دوران یکی از مسئولان پژوهشگاه گفت «شما که به هنر علاقه داری حیف است که در قسمت اداری کار کنی بیا در بخش پژوهشی و هنری...»؛ قبول کردم، وقتی از بخش اداری به بخش هنری در پژوهشگاه میراث فرهنگی انتقالی گرفتم، هم حقوقم نصف شد و از ۳۲هزار تومان به ۱۶ هزار و ۵۰۰تومان رسید و هم دو گروه شغلی هم تنزل پیدا کردم؛ آن زمان با دو فرزند دختر و یک خانواده چهار نفری، حقوق نصف شده و بدون پست ریاست، مثل توپ میان خانواده و دوستان و همکاران پیچید.
وی افزود: شرایط زندگی سخت شد، حتی در راه اداره مسافرکشی می کردم و ساعت ۸ شب به خانه برمی گشتم، دو اتاق تودرتو هم بیشتر نداشتیم در یکی از اتاق ها تا دیر وقت آرام کار می کردم؛ میز چرخ خیاطی همسرم را زیر دستم می گذاشتم یک چراغ مطالعه روشن می کردم و روی پوست گردو کار می کردم؛ البته آن زمان می گفتند که حقوق زیر ۱۶ هزار و۵۰۰تومان زیر خط فقر شمرده می شود، یک حکم متمم صادر کردند و دو هزار تومان حقوقم افزوده شد. البته طبق قانون آثار هنرمندان ارزیابی می شود و درجه هنری به کارمندان دولت داده می شود، و هم تراز مقاطع تحصیلی، درجه معادل دانشگاهی می دهند که در افزایش حقوق تاثیر داشت؛ پس از مدت ها با چند نمونه کاری که انجام داده بودم در ارزیابی کمیته ارزشیابی پست استادی به من دادند.
نمایش نخستین اثر در نمایشگاه بین المللی کتاب سال ۷۹
هنرمند پیشکسوت منبت کار اظهار داشت: نخستین آثارم یک کتاب چوبی نمادی از دیوان حافظ بود؛ چهار سال روی آن کار کردم، نخستین اثرم بود که در مجامع هنری به معرض نمایش گذاشته میشد، از همه نگاره ها و نگارگری ها از تذهیب، نقش برجسته، گل ومرغ تا خوشنویسی با خط غبار، منبت ظریف، مشبک منبت بر روی این اثر با بهره گیری از ذره بین انجام دادم؛ این اثر به اندازه استاندارد صنعت چاپ قطع وزیری (۲۵*۱۷.۵سانتی متر) دو صفحه داخلی روی جلد و پشت جلد است و الان در گنجینه موزه پژوهشگاه میراث فرهنگی است.
طوسیگفت: اواخر سال ۷۸ وزیر وقت فرهنگ وارشاد اسلامی(عطاءالله مهاجرانی) در بازدید از کارگاه هنرهای سنتی میراث فرهنگی گفت «این اثر (کتاب چوبی دیوان حافظ) را می توانی برای نمایشگاه بین المللی کتاب تهران(سیزدهمین دوره-اردیبهشت ۷۹) آماده کنی؟..»؛ آن زمان سیدمحمدبهشتی رئیس سازمان میراث فرهنگی بود، قرار شد یک جایگاه مناسب در نمایشگاه کتاب به این اثر اختصاص داده شود تا رونمایی و معرفی شود. آن سال به نام امام علی(ع) نام گذاری شده بود. همه تعطیلات نوروز را در خانه مشغول کار بودم و اثر را به نمایشگاه رساندم که با حضور رئیس جمهوری افتتاح شد، که یک گروه تشویقی هم آن سال دریافت کردم.
وی بیان کرد: روشی که در منبت ظریف من انجام می دهم به منبت ظریف، قلم زنی روی چوب یا منبت چاقویی معروف است؛ این سبک به اندازه ای ظریف و ریز است که به سوزن در چشم فرو بردن مشهور است؛ من به دنبال تولید اثر موزه ای فاخر بودم؛ در کاخ سعدآباد به اندازه کافی آثار هنری از شرق و غرب جهان از همه رشته های هنری از هنرمندان معروف دیده بودم و ایده گرفته بودم؛ و در ذهن من شکل گرفته بود از خلق اثر فاخر هراسی نداشتم؛ و یقین داشتم که می توانم اثر فاخر تولید کنم. اگر هنرمند فقط دنبال اقتصاد و معیشت باشد دنبال اثر هنری فاخر نمی رود، برای اینکه خلق چنین آثاری زمان بر است.
بدنبال خلق اثر فاخر هنری و میراث فرهنگی برای آیندگان هستم
طوسی با اعلان اینکه کوچکترین خطا در آثار منبت ظریف به کل اثر لطمه می زند، گفت: در منبت درشت اگر خطایی هم ایجاد شود امکان مرمت وجود دارد، اما در منبت ظریف اگر کار لطمه ببیند، قابل ترمیم نیست و اگر هم مرمت شود قابل رویت است و ارزش اثر کاهش پیدا می کند. هدف من تولید اثر موزه و فاخر بود این که اثری برای آیندگان بعنوان میراث فرهنگی به یادگار بگذارم.
هنرمند پیشکسوت منبت کار اظهار داشت: از مجموعه آثار تولیدی در این سال ها، پنج اثر در گنجینه پژوهشکده هنرهای سنتی، سه اثر در موزه سازمان صنایع دستی پیش از ادغام با سازمان میراث فرهنگی (موزه ولنجک)، سه اثر در موزه بنیاد امیرکبیر و سه اثر نفیس در بزرگترین موزه ملی قرآن کریم دارم؛ در بیش از یکصد نمایشگاه داخلی و خارجی شرکت کرده ام، فقط ۱۸ دوره در نمایشگاه بین المللی قرآن حضور داشتم و بعنوان خادم فعال برگزیده هنر قرآنی برگزیده شدم.
وی اظهار داشت: باتوجه به شیوه منبت ظریف، در هر سال فقط یک اثر می توانم تولید کنم، در نمایشگاه ها برخی علاقه مندان و اهالی این رشته آثار مرا دیده بودند و می شناختند، اما همه مردم هم نمی توانستند کارهای مرا ببینند؛ معمولا در هر دوره کارهای قبلی را به نمایش می گذاشتم و یک کار جدید را هم رونمایی می کردم که نشان دهم سکون و ایستایی ندارم؛ اثر قرآنی که خلق کردم و در موزه ملی قرآن کریم قرار دارد، تولید آن دو سال طول کشید، یک دفعه چهل ساعت بی وقفه و بدون استراحت روی یک اثر کار کردم، البته آن اثر فلسفه و حکمت خاص خودرا دارد.
هنرمند می میرد، اما آثارش ماندگار است
طوسی اظهار داشت: در مجموعه آثاری که تولید کردم، کارهایی که در موزه است و یا در منزل دارم، همه تجلی هنر در آموزه های دینی و همه کار روی چوب است و فلسفه و عرفان دینی را با آن آثار ارائه می دهم، بیننده معمولا ظاهر اثر را می بیند، اما من آن تفکر و ارتباطات عرفانی و دینی را در مراحل تولید اثر نقش می زنم و طرح ها را اجرا و پیاده می کنم و تلاش می کنم افراد با دیدن آثار بتوانند بغیر از زیبایی آثار، فلسفه و حکمت آنرا نیز درک کنند؛ گاهی در بازدیدها و افتتاح ها که مقامات ارشد کشور می آمدند دقایق زیادی مکث می کردند و من کاملا فلسفه و حکمت این آثار هنری قرآنی را بیان می کردم که برای آنها جذاب بود.
هنرمند منبت کار اضافه کرد: بعد از نمایش آثار اول در نمایشگاه های بین المللی قرآن و کتاب در ایران، از جانب اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان در اروپا و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به انگلستان دعوت شدم و آثار را در سه شهر به معرض نمایش گذاشته شد، پس از این آثار، وارد منبت و خوشنویسی شدم؛ آیه «بسم الله الرحمن الرحیم» را بصورت سیاه مشق با ترجمه تنظیم کردم و داخل دنگ قلم از قبای ریز تا درشت با قوت و ضعف پهنای قلم کم از ۳ تا ۷ تا ۱۰ میلی متر را خوشنویسی کردم و باردیگر داخل آن تذهیب و گل ومرغ کار کردم و داخل آیه قرآن و در آخر ترجمه آیه را به زبان لاتین در دنگ قلم کار کردم و نوشتم که در نمایشگاه بین المللی قرآن (در زمان آقای صفار هرندی) به معرض نمایش گذاشته شد.
وی اظهار داشت: از هیچ مقامی هم توقع هیچ چیزی نداشتم و بیشتر در عشق و حال هنری خودم بودم، فقط کار می کردم برای اینکه کار و اثر هنرمند زبان دست هنرمند است؛ هنرمند می میرد ولی آثارش ماندگار است؛ هنر متعلق به آثار است، ولی آثار فاخر هنرمند متعلق به دیگران است؛ کاوشگران و باستان شناسان که آثار فرهنگی هنرمندان پیشین را بررسی می کنند از آثار آنها می فهمند که هنرمندان چه خصوصیات، خلاقیت و اعتقاداتی داشته است و چه مسائلی به ذهن او خطور می کرده و از اثرش او را می فهمند.
حضور در جشنواره رضوی از مسابقات تا داوری
طوسی اظهار داشت: پس از چند دوره حضور در جشنواره بین الملل قرآن در جشنواره رضوی شرکت کردم. تا آن زمان برای پیامبر(ص) و مولا علی(ع) و قرآن کریم آثار مختلفی ساخته بودم؛ اما برای امام رضا(ع) اثری تولید نکرده بودم، جشنواره رضوی هر ساله برگزار میشد و من باخبر نبودم؛ برگزارکنندگان با من تماس گرفتند و مرا دعوت کردند؛ این جشنواره در تمام رشته ها در سراسر کشور بود و شاخه هنرهای سنتی و صنایع دستی در اصفهان برگزار میشد.
وی بیان کرد: اصفهان خودش همیشه مهد هنر بوده و هست، تا آن زمان که در نمایشگاه های ملی آثارم مقام های نخست داشت، نگران بودم این دفعه اثری که تولید می کنم مقام دوم کسب کند؛ با توکل به خدا و توسل به امام رضا(ع) کار را شروع کردم؛ به امام رضا(ع) گفتم «یک اثر را برای خودت شروع می کنم بعد به عشق خودت به آستان قدس هدیه کنم»؛ باید کاری انجام می دادم که نه در تصویر و نه در مشق، تا حالا انجام نشده بود.
هنرمند پیشکسوت منبت کار تصریح کرد: در آن دوره یک «یا علی موسی الرضا» با نقش بارگاه امام و هشت بلبل بنام هشتمین امام و حدیث سلسله الذهب را در یک عبارت «یا علی» ترکیب و تلفیق کردم که آن دوره مقام اول جشنواره رضوی را کسب نمود، پس از آن یک اثر دیگر هم برای امام رضا(ع) کار کردم؛ البته وقتی پی در پی مقام اول می آوردم، دیگر برای مسابقات مرا دعوت نکردند و در دوره های بعد مرا بعنوان داور دعوت می کردند.
هنر و هنرمند تاریخ انقضا و بازنشستگی ندارد
طوسی با اعلان اینکه هنر و هنرمند تاریخ انقضا و بازنشستگی ندارد اظهار داشت: هنر زیور انسان و انسان هم زیور جهان است، وقتی انسان به زیبایی می اندیشد، جهان زیباتر می شود و البته برمبنای علاقه و عشق و استعداد و نعمتی که خدا به وی عطا کرده، وظیفه دارد در امتداد تعالی فرهنگ و هنر کشورش تا جایی که چشم و دست او کار می کند برای پیشرفت هنر کار کند و با خلق آثار علاوه تجلی عشق در هنر، مسیری برای توجه و رشد استعدادهای جوان در هنر و تکامل و تحول در تاریخ هنر شود.
هنرمند منبت کار ۹۹ درصد هنر را نگاه کردن و فکرکردن و یک درصد آن را خلق اثر هنری دانست، اشاره کرد: یک هنرمند وقتی وارد عرصه هنری می شود باید در ابتدا سبک و شیوه و تکنیک های گذشتگان را مد نظر قرار دهد، چون اساتید و پیشکسوتان راهنمایان اصلی هنرجویان نسل جوان هستند؛ البته اگر هنرمند فقط همان روش و شیوه پیشینیان خودرا ادامه دهد، نوآوری و خلاقیت بوجود نمی آید؛ معمولا ۳۰ تا ۴۰ سال طول می کشد تا یک هنرمند بتواند دارای سبک و شیوه ابداعی منحصر بفرد در یک رشته هنری شود، او باید تلاش کند پس از سه دهه سبک و مکتب انحصاری خودرا ایجاد کنند تا نام و هنرش ماندگار شود.
وی اضافه کرد: بازار هنر معمولا انتظار دارد که هنرمند اثر خودرا سریع، زیبا و ارزان خلق کند، در این شیوه فقط سری کاریِ بازاری انجام می شود، گروهی از هنرمندان فقط برای امرار معاش و گذران زندگی برای بازار هنر کار می کنند، مردم زیبایی را دوست دارند و به فرهنگ و هنر سرزمین خود علاقه دارند، اما اگر شرایط اقتصادی آنها مناسب نباشد حتی نمی توانند همین هنر سنتی و صنایع دستی در بازار را هم خریداری کنند.
طوسی اشاره کرد: روش کار و ابزار کار در تولید اثر هنری مشخص است، اما خلق یک اثر فاخر به ذهن و نگاه خلاق نیاز دارد؛ دوره زندگی هنری یک هنرمند با توجه با استعدادهای درونی و آشنایی با خلاقیت های گذشتگان و اساتید صاحب سبک، شروع می شود، اما اگر بخواهند در حوزه هنر فاخر و ثبت مکتب جدید در رشته خود ماندگار شوند باید از مسیر فقط اقتصادی و بازاری سری کاری دور شوند تا آثار هنرهای خلاقانه را که در آینده میراث فرهنگی سرزمین شان می شود، خلق کنند که اساسا زیبا است، اما دیگر سریع تولید نمی گردد و ارزان هم نخواهد بود.
ارزش و قیمت هنر فاخر را اهل فن تشخیص می دهند
طوسی با اعلان اینکه هنر فاخر و برجسته قیمت و ارزش دارد، اظهار داشت: ارزش مادی و معنوی یک اثر هنری فاخر را فقط متخصصان و اهل فن می تواند تشخیص دهند و تعیین کنند، زمانی می خواستم تعدادی از آثار خوشنویسی خط ثلث و نستعلیق و خط کوفی را بفروشم، به داوری و کارشناسی تشخیص موزه ای و فاخر گذاشته شد، یکی از داوران گفت «استاد کاش اسم استاد خوشنویسی را هم می نوشتید» گفتم خط خود شما است، البته وی در اندازه ۸۰ در ۱۲۰ سانتی متر نوشته بود، اما من آنها را ۱۰ در ۱۲ سانتی متر روی چوب کار کرده بودم که اگر یک فتحه و ضمه آن بیفتد و بشکند، قابل مرمت نیست.
وی اظهار داشت: یک خوشنویس با سابقه ۵۰ ساله، وقتی اثری تولید می کند یک تا دو ساعت یا یک روز و نهایت ۵ روز طول می کشد، و اگر خراب هم شود پنج روز دیگر وقت می گذارد؛ اما من یک سال می نشینم روی یک تخته چوب ۱۰سانتی متر کار می کنم، اگر بشکند باید یک تا دو سال دیگر زمان بگذارم؛ کار منبت ظریف، کار ذره بینی است، گاهی حتی باید با میکروسکوپ نگاه کنند که خطایی نداشته باشد؛ هنرمندی که اینگونه کار می کند باید حمایت شود باید سفارش کار به او بدهند و از او آثار فاخر موزه ای بخواهند تا برای نسل های آینده بماند تا روند تحول هنر را از گذشته حالا و آینده حفظ کند.
منبع: enjoytrip.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب