عمارت های كهن رضوانشهر با معماری اصیل، شایسته صیانت
تالش بزرگ سرزمین تاریخ و فرهنگ است و رضوانشهر و پره سر تكه ای از این دیار باستانی با خانه های قدیمی، قسمتی از شناسنامه فرهنگی ساكنان این منطقه محسوب می شود.
روستاهای قدیمی و زیبای صالح و سنگده، ارسطون، میانرود، پارگام، ارده، چروده و اندل، لتوم و خجه دره، وسکه، رینه، آق مسجد و بیاچال، اورما ملال، نوده و غیره از توابع شهرستان رضوانشهر با وجود مناظر بکر و چشم نواز دارای ساختمان های قدیمی و زیبایی هستند که در گذشته های دور با معماری خاص و متناسب با اقلیم مربوطه ساخته شده اند.
خانه های کرسی بلند، تلار دار (تالار دار) با تزئینات چوبی ساده و زیبا، پرچین و حصار، دروازه های چوبی (بلت) با پیوند نزدیک با طبیعت منطقه، حس خوب زندگی و آرامش را به هر انسانی با هر فرهنگی منتقل می کند و به پاسداشت هویت فرهنگی مردم منطقه باید برای حفظ آن تلاش شود.
معماری بومی سرزمین گیلان، حاوی خصوصیت های منحصربه فرد بسیاری است که با ظرفیت های گوناگون بستر خود منطبق بوده و در واقع نه تنها از کیفیت های بستر خود نکاسته، بلکه ماهیت آنرا ارتقا بخشیده است. می توان از دو جنبه شرایط اقلیمی و معماری آنها را مورد بررسی و تفسیر قرارداد.
هر چند تأثیر اقلیم بر روی فرم و عملکرد بناها در شمال را بعنوان عامل تعیین کننده در نظر می گیرند، ولی جنبه های معماری و زیباشناختی آن هم از اهمیت بالایی برخوردار می باشد از آنروی که شکل فضاهای خارجی و هم داخلی منازل با جلوه های بدیع طبیعت و احساس های عاطفی و انسانی تلفیق یافته است.
در حقیقت این معماری دارای خصوصیت های ارزشمند ای است که حاصل کنش و واکنش متقابل انسان و طبیعت است.
تلاش آن است با توضیحاتی که درباره خصوصیت های معماری خانه های قدیمی منطقه تالش داده می شود در این مجال تصویری کلی از معماری بومی این مناطق و خانه هایی که نشانی از فرهنگ مردمان است و این روزها با تخلیه روستاها و رفتن جوانان به شهرها در حال تخریب و از بین رفتن است، ارائه گردد.
معماری که در اثر شرایط اقلیمی خاص منطقه شکل گرفته تا ساکنان این منطقه با تلفیق مصالح بومی یک مسکن بی نظیر بسازند ولی امروزه با عنایت به نیازهای روزمره و هجمه بساز و بفروش ها و مشتریان غیر بومی برای سکونت در این مناطق، این معماری تغییر یافته و اصول معماری بومی و اصیل منطقه در بناهای جدید و جایگزین این خانه های اصیل در حال کمرنگ شدن هستند و دیگر کمتر در ساخت و سازهای جدید دیده می شود و حدودا در گذشته مانده است.
بسیاری از فرزندان ساکنان این منطقه برای تحصیل به شهر رفته و مشغول به کار و زندگی شده اند و خانه های قدیمی حالا در شرف ویرانی است. معدود افرادی هم که هستند برای نگهداری از خانه های قدیمی اجدادی تلاش می کنند، اما صیانت از آنها تنها در صورت ایجاد شرایط مناسب زیستی در منطقه نظیر برق، امکانات درمانی و آموزشی و اشتغال مناسب برای مردم بومی منطقه امکان پذیر است.
در گذری بر روستای خجه دره وجود خانه های قدیمی در آن هر تازه واردی را حیرت زده می کند ولی پشت این زیبایی ها رد پایی از کمبود و فقر هم دیده می شود که هنوز خیلی از این خانه های اصیل برجای مانده اما باید تلاش شود زمینه ارتقا معیشت و درآمد خانوارها هم بهبود یابد.
سوریه نباتی بانوی مهربان و میهمان نواز ساکن روستای خجه دره با روی خوش از خبرنگار ایرنا استقبال می کند. این بانوی سالخورده دو پسر خویش را در سنین جوانی از دست داده و غم این فقدان هنوز در چهره اش باقی مانده است.
وی با اشاره به اینکه جوانی ام را در این روستا گذرانده ام و الان دیگر پیر شده ام، اضافه کرد: این روزها کمتر جوانی می شود در روستا یافت و عموما پدر و مادرهای پیر مانده اند این خانه ها روز به روز فرسوده تر و تخریب می شوند و ما هم توانی نداریم که آنها را بازسازی نماییم.
او می گوید: این کار جوانان است اما آنها برای شغل و کار به شهرها رفته اند و مسؤلان منطقه باید چاره اندیشی کنند تا روستا از وجود جوانان خالی نشود و برای ماندن فرزندان مان در این منطقه به فکر چاره و اشتغال باشند و گرنه خالی از سکنه می شود و ما هم که همیشه نخواهیم بود و چه بسیار از اهالی که مشتقاند خانه های قدیمی شان را به شهری ها و آنان که برای خرید می آیند بفروشند و آنها هم خانه را کوبیده و جای آن بناهایی عجیب و غریب برپا می کنند.
یکی از مردان روستای قدیمی "وسکه" در این منطقه هم با حسرت از آنچه که امروز دیگر وجود ندارد، می گوید: روستاهای ما یکی بعد از دیگری در حال تخلیه و متروکه شدن هستند.
عبدالمعالی یزدانی با نشان دادن دیوار های قدیمی و سبک خاص معماری ساختمان محل زندگی خود می گوید: برای ساخت این بناهای زیبا و قدیمی فکر همه چیز را کرده بودند و گذشت زمان هم نتوانسته این معماری را تحت الشعاع خود قرار دهد اما این روزها این خانه ها که تخریب شود اگر بنایی جایگزین آنها شود بسیار متفاوت و ناسازگار با وضعیت فرهنگی و شرایط منطقه است.
وقتی وارد روستای ییلاقی سنگده از توابع بخش پره سر می شوم با عین الله بهرامی یکی از اهالی روستا مواجه می شوم که گوسفندانش را برای آب دادن به کنار چشمه آورده است.
او خانه ای دارد با ایوانی زیبا و سقفی از چوب و سفال و پنجره هایی چوبی در چهار طرف که نمایی زیبا به روی طبیعت دارد و می گوید: این خانه و زمینی ر کنار این دامها سرمایه من و خانواده ام است که سالهای سالها دست به دست گشته تا به ما رسیده و برایم پرارزش است و مشتریان شهری بسیاری دارد که قیمتهای خوبی هم می دهند اما تا کنون در عین وسوسه دلم برای فروش آن رضایت ندارد.
وی ادامه داد: من و خانواده ام از گذشته های دور و نسل به نسل به شغل دامداری در این روستا مشغول بوده ایم و امروزه این کار خیلی سخت و طاقت فرسا است و بدلیل نبود امکانات کافی زندگی در این مناطق برای ما همراه با نگرانی است، بد هم نیست با پولی خوبی که از فروش این زمین ها و خانه می توانم بدست آورم یک جای کوچکتر با یک مغازه که کاری راحتتر است داشته باشم اما خانواده ام مخالف هستند.
او می گوید: ای کاش رسیدگی و توجه به این مناطق بیشتر شود و زمینه های توسعه بیشتر این روستاها فراهم گردد و جاذبه بیشتری برای بازگشت و ماندن جوانان فراهم گردد ظرفیت همین خانه های تاریخی برای ایجاد موزه و واحدهای بوم گردی بسیار پرارزش است.
شهریار دولتی یکی از اهالی منطقه در اینباره به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: نباید اجازه دهیم این بناهای قدیمی با معماری زیبا و متناسب با اقلیم این منطقه ویران شود هستند خانه هایی که رها شده اند و فرزندان سالهاست در شهر زندگی می کنند و والدین هم فوت کرده اند و خانه در حال تخریب است و حتی امکان دارد بفروشند و جای آن ساختمان هایی بی روح شبیه آنچه که در شهرهای بزرگ و کلانشهرهایی چون تهران زیبایی و منظر را بهم ریخته شکل گیرد.
وی با اشاره به اینکه ما امروز فقط ظاهر این بناها را نظاره می نماییم و نمی دانیم که در زمان های قدیم برای ساخت این اماکن زیبا چه زحمات و مشقاتی را متحمل شده اند، اضافه کرد: با وجود اینکه در روزگاران گذشته امکانات کافی برای حمل و جابجایی مصالح و چوب وجود نداشت ولی انسان های آن دوران برای ساخت این بناهای زیبا هیچگاه به طبیعت و محیط زیست صدمه نمی زدند.
وی یکی از علل تخریب این بناهای قدیمی را اختلاف بین وراث عنوان و افزود: با فوت یکی از والدین و یا مالک اصلی این بناها، برای تصرف و حفظ آن بین فرزندان اختلاف بوجود می آید و در نتیجه بر اثر گذشت زمان و بی توجهی های صورت گرفته به مرور شاهد فرو ریختن این بناها هستیم در حالیکه تقویت گردشگری و بازسازی خانه های روستایی شاخص این مناطق که در هر روستا چندین خانه با قدمت و اصالت بالا، زیبایی ها و جاذبه های خاص است می تواند عاملی در ماندگاری اهالی، ایجاد اشتغال و حفظ این خانه های اصیل باشد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی رضوانشهر هم در این حوزه اظهار داشت: این شهرستان دارای بیشتر از ۲۰۰ باب خانه قدیمی با قابلیت استفاده در جهت طرح بومگردی است.
مهندس منصور هادی پور اضافه کرد: اگر دستگاه های مختلف در عرضه تسهیلات بانکی همکاری لازم را با متقاضیان صنعت توریسم داشته باشند، زمینه اشتغال برای خانوار های روستایی فراهم می شود و ماندگاری آنان در روستاها باعث حفظ و احیای خانه های اصیل و بومی منطقه می گردد.
وی بیان نمود: در این راستا صندوق کارآفرینی امید بهترین گزینه برای این همکاری است که با عرضه تسهیلات کم بهره ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومانی امکان بازسازی و تجهیز این اماکن را می تواند فراهم آورد و با تحقق این امر زمینه کسب و کار خانواده ها و شاهد رونق صنعت توریسم هم خواهیم بود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی رضوانشهر اضافه کرد: برای احیاء معماری سنتی و حفظ و صیانت از بناهای قدیمی این شهرستان همه باید پای کار باشند و در سایه همکاری مردم و مسؤلان قادر به نگهداری این میراث گرانبها خواهیم بود.
وی عنوان کرد: تا کنون تعداد ۴ واحد از این بناها و عمارت های قدیمی بازسازی شده و مورد استفاده بازدید کنندگان قرار گرفته است.
شهرستان رضوانشهر دارای ۶۰۰ تخت شامل هتل، هتل آپارتمان، مجتمع های پذیرایی، میهمان پذیر، خانه مسافر و اقامتگاه های بوم گردی می باشد.
مرمت و بازسازی یک بنای تاریخی تنها راهکار و تضمین نجات آن نیست و می توان برای احیای آنها از روش تغییر کاربری مناسب با لحاظ تدابیر حفظ اصالت این بناهای پرارزش اقدام نمود و در چارچوب مکان های درآمدزا از این اماکن بهره برد تا زمینه حضور جوانان با هدف کسب و کار آنان هم فراهم گردد، توجه به حفظ آثار تاریخی نه تنها یک نیاز فرهنگی است بلکه عاملی برای بهبود اقتصادی و پاسخگو به نیازهای توسعه منطقه است.
شهرستان رضوانشهر با حدود ۸۰ هزار نفر جمعیت و ۱۲۰ روستا و دو بخش به نامهای مرکزی و پره سر، در ۷۰ کیلومتری غرب مرکز استان گیلان واقع شده است و شغل ساکنان این مناطق کشاورزی، شالیکاری، دامداری، دامپروری، زنبور داری، زراعت چوب، تولید صنایع دستی، صید و صیادی و غیره می باشد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب